راه‌های بیان التزام و کاربردهای صورت‌های التزامی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز

2 دانشیار زبان شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز

چکیده

از میان صورت‌های غیراخباری فعل، یعنی امری، التزامی و دعائی، به‌نظر می‌رسد که صورت التزامی از پربسامدترین کاربردها را داشته باشد. به‌ویژه که صورت مزبور نقش‌ قابل‌توجهی در بیان مفاهیم وجهی در فارسی دارد و از رابطه‌ای تنگاتنگ با مفهوم نمود بهره‌مند است. در این تحقیق، دو هدف عمده و مرتبط با هم دنبال شده است: نخست، شیوه‌‌های بیان مفاهیم التزامی در زبان فارسی که بسیاری از آنها به کاربردهای وجهی معروفند و دوم، کاربردهای گوناگون صورت‌های التزامی که بخشی از آنها غیروجهی است. براساس یافته‌های تحقیق، در زبان فارسی دست‌کم شش شیوه برای بیان مفاهیم وجهی در فارسی وجود دارد که در همگی آنها صورت‌های التزامی فعل ایفای نقش می‌کنند. در صورت‌های التزامی نیز پانزده کاربرد قابل مشاهده است که به دو دسته کاربردهای سرنمونی و غیرسرنمونی قابل تقسیم هستند. وجه مشترک تمامی کاربردهای پانزده‌گانه، معنای طرح‌واره‌ای عدم قطعیت است که در صورت التزامی وجود دارد. معنای صورت التزامی به‌صورت یک شبکه عمل می‌کند که در آن، یک معنای سرنمونی در مرکز قرار دارد و مابقی معانی غیرسرنمونی هستند و به نوعی از این معنای سرنمونی مشتق شده‌اند که به‌عنوان یک مقوله شعاعی عمل می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

-  اکبری، منوچهر و ولی‌پور، مونا (1395)، «نقد و تحلیل انواع وجه فعلی در فارسی»، ادب فارسی، سال ششم، شماره 2، 15-1.
-  حسینی، امیر (1386)، «چگونگی بیان مفهوم «التزام» در زبان‌های روسی و فارسی»، پژوهش‌ زبان‌های خارجی، شماره 39، 53-39.
-  رحیمیان، جلال (1378)، «وجه فعل در فارسی امروز»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 14، شماره 2.
-  رحیمیان، جلال و عموزاده، محمد (1392)، «افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت»، پژوهش‌های زبانی، دوره 4، شماره 2، 40-21.
-  عموزاده، محمد؛ رضائی حدائق (1391)، «بررسی مفاهیم وجهی زمان دستوری در زبان فارسی»، پژوهش‌های زبانی، دوره 3 شماره 1 (پیاپی 4)، 76-53.
-  کریمی دوستان، غلامحسین و ایلخانی پور، نگین (1391)، «نظام وجهیت در زبان فارسی»، پژوهش‌های زبانی، دوره 3 شماره 1، 98-77.
-  مظاهری، جمشید؛ هاشمی، سید مرتضی و متولی، سید مهدی (1383)، «بررسی و تحلیل وجه التزامی در دستور زبان فارسی»، مجله مطالعات و پژوهش‌های دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 38، 108-95.
-  Amouzadeh, Mohammad, Mohammad Tavangar and Shahnaseri (2012), Subjective modality in Persian and English parallel texts, in Subjectivity in Language and Discourse. Nicole Baumgarten, Inke Du Bois and Julian House (eds. 245-266). East Sussex: Emerald Group Publishing.
-  Evans, Vyvyan and Melanie Green (2006), CognitiveLinguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
-  Huddleston, R D and G K Pullum (2002), The Cambridge grammar of the English language. Cambridge. Cambridge University Press.
-  Narrog, H. (2005), “on defining modality again”, Language Sciences, 27, 165-192.
-  Palmer, Frank (1998), Mood and Modality: Basic principles. In: Brown, K and J. Miller (Eds.) Oxford: Elsevier, 229-235. Concise Encyclopedia of Grammatical Categories.
-  Portner (2009), Modality. Oxford. Oxford University Press.
-  Rahimian, Jalal and Zohreh Vahedi (2010), “The Semantic-pragmatic analysis of Persioan Modal verbs based on Papfragou's Model”. Ladz Papers in Pragmatics 6.1: 67-116.
-  Tavangar, Mohammad and Mohammad Amouzadeh (2009), “Subjective modality and tense in Persian”. Language and Science. 31. 853-873.
-  Tavangar, Mohammad and Mohammad Amouzadeh (2009), “Subjective modality and tense in Persian”. Language and Science. 31. 853-873.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار