پیدایش افعال‏ دوگانه در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد گروه زبان شناسی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

در این مقاله، به بررسی ساخت­ هایی در زبان فارسی پرداخته­ ایم که در آن­ ها دو فعل در کنار هم، در یک جمله، به رویدادی واحد اشاره می­ کنند؛ مانند «گرفت خوابید روی تخت»، یا «خانه را فروختم رفت». این ساخت را ساخت فعل دوگانه نامیده­ ایم. ابتدا، به تمایز آن­ها با افعال تسلسلی پرداخته­ ایم و با بررسی معیارهایی نشان داده­ ایم که نمی­ توان زبان فارسی را دارای ساخت فعل تسلسلی دانست. سپس به تمایز این افعال با افعال معین پرداخته­ ایم و مشخص کرده­ ایم فعل دوگانه متفاوت از فعل معین است. در ادامه، به نقشی که این افعال در زبان فارسی دارند اشاره کرده­ ایم و نشان داده­ ایم این افعال بین افعال قاموسی و افعال معین قراردارند و در واقع در مسیر دستوری­ شدگی هستند. سپس دو دلیل عمدۀ دستوری­ شدگی این افعال را بررسی کرده­ ایم؛ این دو دلیل حرکتی بودن این افعال و بسامد بالای آن­ هاست. یافته­ های این مقاله تأییدی است بر این نکتۀ نقش­گرایان که کاربرد زبان باعث تغییر زبان می­ شود و دستور زبان موجودیتی ثابت و محدود ندارد.

کلیدواژه‌ها