متن‌های پهلوی از جمله متن‌های دوره‌ی میانة زبان های ایرانی غربی اند. این متن‌ها به خط پهلوی کتابی نگاشته شده اند و به دو دسته اصلی متن‌های دینی و غیر دینی تقسیم می شوند. بررسی این متن‌ها از جهت شناخت ویژگی های زبانی زبان فارسی میانه که پیشینه‌ی زبان فارسی دری و فارسی امروز است دارای اهمیت است. گذشته از آن، متن‌های فلسفی، حقوقی، فقهی و کلامی و مطالب باقی مانده در خصوص علوم پزشکی و جغرافیا و گیاه شناسی در لابه لای متن‌های فلسفی و کلامی و نیز دو متن خاص در مورد فرهنگ نگاری، ویژگی های زبان علم در ایران باستان را برای ما روشن می نماید.
در این مقاله متن های دینکرد هفتم، پنجم و سوم و نیز دو متن فرهنگ پهلویگ و فرهنگ اویم ایوک و متن پازند شکند گمانیک از دید نحو ، صرف و معنی شناسی تاریخی مورد بررسی قرار گرفته اند و مثال هایی از هر مورد ذکر شده است. در پایان این نتیجه گیری مطرح شده است که زبان علم در ایران باستان چه ویژگی هایی داشته است.
آموزگار، ژاله (1379). تکوین عالم و پایان جهان به روایت بخشی از کتاب سوم دینکرد.
در یادنامه دکتر احمد تفضلی، به کوشش علی اشرف صادقی، سخن، تهران.
آموزگار، ژاله ، تفضلی، احمد (1373). زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن، معین، تهران.
آموزگار، ژاله (1375). اسطوره زندگی زردشت. نشر چشمه، تهران.
ابوالقاسمی، محسن (1373). مادههای فعلی فارسی دری. تهران: ققنوس.
ابوالقاسمی، محسن (1374). شعر در ایران پیش از اسلام. بنیاد اندیشه اسلامی، تهران.
ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. سمت، تهران.
ابوالقاسمی، محسن (1378).واژگان زبان فارسی دری. موسسه فرهنگی گلچین ادب، تهران.
بختیاری، آرمان (1380). « فرهنگ نگاری در ایران باستان» نامه ایران باستان .مجله بینالمللی مطالعات ایرانی، سال اول، شماره دوم. 71-30.
تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران.
دبیر مقدم، محمد (1376).« فعل مرکب در زبان فارسی» مجله زبان شناسی، سال دوازدهم، شماره اول و دوم. 46-2.
رضایی باغ بیدی، حسن (1379). « واژهگزینی در عصر ساسانی و تأثیر آن در فارسی دری» نامه فرهنگستان، سال چهارم، شماره سوم. 158-145.
ساسانی، فرهاد(1380). « آیا مقولات واژگانی برچسبهای ثابتی دارند؟ پیوستار نگری کیهانی»، مجله زبان شناسی، سال شانزدهم، شماره دوم. 102-72.
سعدونی، سهیل(1374). واژه نامه زند، اوستا، فارسی فرهنگ اویم. پایان نامه کارشناسی ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران.
صادقی، علی اشرف ، ارژنگ، غلامرضا (1358). دستور(آموزش متوسط عمومی، فرهنگ و ادب) . وزارت آموزش و پرورش. تهران.
صادقی، علی اشرف (1372). « درباره فعلهای جعلی در زبان فارسی»، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی زبان علم، 236-246، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
طباطبایی، علاء الدین (1381).« اسم و صفت در زبان فارسی»، مجله نشر دانش، سال نوزدهم، شماره اول. 62-59.
عریان، سعید (1371). متون پهلوی.کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.تهران.
فخام زاده، پروانه و لیلا عسگری (1379).« اسم مصدر در فارسی میانه و نو، اسم مصدر مختوم به ش.» به کوشش دکتر سیدعلی میرعمادی، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان شناسی نظری و کاربردی،. 869-908، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
فرشیدورد، خسرو (1372). «ساختمان دستوری و تحلیل معنایی اصطلاحات علمی و فنی»، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم ،268-361، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
قریب، بدرالزمان (1372). «نظام فعل در زبان سغدی»، مجله زبان شناسی، سال دهم، شماره اول: 2-54.
مکنزی، د.ن. (1373). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمه مهشید میرفخرایی. پژوهشگاه
علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
Amouzgar, Zhale et A. Tafazzoli (2000) Le Cinqueime Livre de Dinkard. Paris: Studia Iranica.
Dabir Moqhaddam, M. (1997) “Escrip. and Theoretical Aspects of Word order in Pers. and Selected Iranian Lang” In b. Coron, (ed.), Proceeding of the 16th International Congress of Linguistics: Elservier Science Ltd.
Henning, W.B. (1933) “Das Verbum des Mittelperischen der Turfan Fragmente” ZII 9: 158-253.
Kent, R. G. (1953) Old Persian.Connecticut: New Haven.
)