ساختهای مرکب (فعل- فعل) زبان فارسی به‌مثابه گروه‌های کلان رویداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه صنعتی شاهرود

2 دانشجوی دکتری گروه آموزش زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، لرستان، ایران

چکیده

در زبان فارسی همانند دیگر زبان‌ها ساخت‌هایی وجود دارد که در آن‌ها دو یا چند محمول فعلی با هم تشکیل یک «رویداد واحد» می‌دهند. این ساخت‌ها محمل بسیاری از پژوهش‌های زبانی بوده‌اند و از آن‌ها عمدتاً تعبیر به افعال پیاپی، افعال قیدگون، افعال دوگانه و غیره می‌شود. در پژوهش حاضر همه ساخت‌های مذکور تحت عنوان کلی «ساخت‌های مرکب» معرفی و تلاش شده است تا ابعاد نحوی و معنایی این ساخت‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرند. در جهت نیل به این مقصود از برخی بنیان‌های دستور نقش و ارجاع (ون ولین، 2005) مانند «ساختار لایه‌ای بند»، «روابط الحاق- پیوند» و «سلسله مراتب روابط میان‌بندی» بهره گرفته شد. داده‌های پژوهش حاضر برگرفته از داستان‌هایی هستند که نثری نزدیک به‌گونه گفتاری دارند. یافته‌ها نشان می‌دهد که ساخت‌های مرکب در زبان فارسی بر اساس معناشناسی محمول اصلی در دو دسته ساخت‌های مرحله‌ای و ساخت‌های شیوه‌نما جای می‌گیرند و به جهت نحوی در قالب الحاق هسته‌ای و الحاق مرکزی ظاهر می‌شوند و دارای پیوند هم‌وابستگی هستند. به‌علاوه بر مبنای «نظریه وکر- مرکز» ثابت شد که ساخت‌های مرکب در زبان فارسی دارای وکر (ویژگی کلان رویداد) بوده و در نتیجه یک گروه کلان رویداد محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


– انوشه، مزدک (1397). «نمود دستوری در ساخت فعل‌های پیاپی در زبان فارسی: رویکردی کمینه گرا»، نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی، 11(1): 91-73.
– راسخ‌ مهند، محمد (1393). «پیدایش فعل‌های دوگانه در زبان فارسی»، نشریه پژوهش‌های زبان‌شناسی‌تطبیقی، 4 (7): 69-95.
– رضایی، والی و موسوی، حمزه (1390). «افعال قیدگون»، زبان شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1 (2): 59-45.
– کریمی دوستان، غلامحسین و تجلی، وحیده (1398). «نگاهی نو به قید حالت در زبان فارسی»، جستارهای زبانی، 10 (4): 281-259.
– میرزائی، آزاده (1393). «فعل‌های چندپارۀ زبان فارسی»، علم زبان، 2(2): 70-53.
– نجفی، ابوالحسن (1378). فرهنگ فارسی عامیانه. تهران: نیلوفر.
– نجفی، پریسا و همکاران (1401). «ساخت‌های مرحله‌ای در زبان فارسی (تحلیلی پیکره‌بنیاد در چارچوب دستور نقش و ارجاع»، زبانشناسی و گویش‌های خراسان، (4) 4: 38-1.
– نجفی، پریسا (1401). تعامل نحو- معنی‌شناسی در جملات مرکب زبان فارسی: تحلیلی بر مبنای دستور نقش و ارجاع، رساله دکتری، رشته زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز.
– نجفی، پریسا و رحیمیان، جلال (1400). «بازنمایی نحوی، معناشناسی و کاربردشناسی فعل‌های مجاور در زبان فارسی (تحلیلی بر مبنای دستور نقش و ارجاع)»، پژوهش‌های زبان شناسی، 13 (1): 162-133.
– Aikhennvald, A. Y. & Dixon, R.M.W (2006). Serial Verb Constructions; a Cross-Linguistic Typology. Oxford: Oxford University Press.
– Bohnemeyer, J & Van Valin, R. (2017). “The macro-event property and the layered structure of the clause”. Studies in Language 41, 1: 142–197.
– Davidson, D. (1967). “The Logical Form of Action Sentences”. In The Logic of Decision andAction, N. Rescher (ed.), 105–148. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
– Dowty, D. (1979). Word meaning and Montague Grammar. Dordrecht: Reidel.
– Guerrero V, Lili´an G. (2004). The syntax–semantics interface in Yaqui complex sentences: A Role and Reference Grammar Analysis. Ph.D. Dissertation, University at Buffalo.
– Olson, M. L. (1981). Barai clause junctures: toward a functional theory of interclausal relations. Unpublished Ph.D. dissertation, Australian National University.
– Parsons, T. (1990). Events in the Semantics of English: A Study in Subatomic Semantics. Cambridge, MA: MIT Press.
– Pustejovsky, J. (1991). “The Syntax of Event Structure”. Cognition, 41: 47-81.
– Riccio, A. (2017). “Serial verb constructions and event structure representations: Verb-verb constructions at the syntax-semantic interface”. In B, Nolan & E, Diedrichsen (Ed), Argument Realisation in Complex Predicates and Complex Events. 79-117.
– Taleghani, A.H. (2008). Modality, Aspect and Negation in Persian. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
– Taleghani, A.H. (2010). Persian progressive tense: serial verb construction or aspectual complex predicate? Iranian Studies Journal, 43(5): 500-607.
– VanValin, R & R, LaPolla. (1997). Syntax: structure, meaning and function. Cambridge: Cambridge.
– VanValin, R. (2005). Exploring the syntax-semantics interface, Cambridge Cambridge University Press.
– Vendler, Z. (1967). Linguistics in philosophy. Ithaca: Cornell University Press.