نقش قدرت همخوانی و قوانین بهینه در بروز فرایندهای واجی در زبان‌ فارسی بر مبنای رویکرد ونمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکترای زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار، گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران

3 دانشیار گروه زبان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس،تهران ، ایران.

چکیده

در این پژوهش فرایندهای واجی همگونی، واک‌دارشدگی (تضعیف)، انسایشی‌شدگی غلت (تقویت)، قلب و حذف بر مبنای رویکرد ونمان (1988) به تغییرات زبانی با انگیزۀ بهبود ساختار هجا، قوانین بهینه در ساخت هجا و مفهوم قدرت همخوانی بررسی می‌شوند به این صورت که، فرایند همگونی با توجّه به اصل هم‌زمانی و سایر فرایندها با توجّه به اصل درزمانی تحلیل می‌شوند. بیش از ۲۰۰۰ واژۀ فارسی میانه از فرهنگ‌های گوناگون زبان پهلوی و فارسی نو با استفاده از شمّ زبانی نویسندگان به عنوان کاربر زبان فارسی به منظور تحلیل هم‌زمانی و درزمانی، گردآوری گردیدند. برخی از یافته‌های این پژوهش عبارتنداز: ۱- فرایندهای یادشده بر اساس قوانین بهینه و با انگیزۀ بهبود ساختار هجا روی‌داده‌اند. ۲- در بروز این فرایندها به‌طوردرزمانی و هم‌زمانی، قدرت همخوانی نقش محرّک دارد. ۳- بر اساس اصل درزمانی در زبان فارسی باتوجّه به قوانین بهینۀ ساخت هجا، ساختارهای «کمتر مطلوب» وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • آرام، یوسف و حسینی صفوت، عاطفه (۱۳۹۵). «بررسی پیکره بنیاد فرایندهای واجی تضعیف و تقویت در ادوار تاریخی زبان فارسی»، نشریه ﭘﮊوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، ش ۲: ۱۵۹-۱۷۶.
  • علی‌‌نژاد، بتول؛ آزموده، حسن (۱۳۹۳). «فرایند حذف و نشان‌داری: محل تولید همخوان‌ها در زبان فارسی»، دوفصل‌نامه پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، ش ۸: ۱۱-۲۶.
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (۱۳۸۵). «نقد و تصحیح مقاله محمدرضا مجیدی و المار ترنز»، مجلۀ زبان و زبان‌شناس، ش 2: ۱۱۰-۱۱۸.
  • کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ اصلانی، محمدرضا (۱۳۸۸). «سیر تحوّل فرایند واجی حذف از زبان فارسی باستان تا فارسی نو بر مبنای نظریۀ بهینگی»، زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، ش 1: ۱۴۳-۱۵۸.
  • مبارکی، محمود؛ مصفا جهرمی، ابوالفضل (۱۳۹۸). «بررسی عملکرد فرایندهای تضعیف در گویش‌های ایرانی»، زبان‌شناسی گویش‌های ایرانی، ش ۴: ۸۷-۱۱۱.
  • مکنزی، دیوید نیل (۱۳۹۱). فرهنگ کوچک زبان پهلوی. مترجم: مهشید میرفخرایی. ﭘﮊوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • منصوری، یدالله (۱۳۹۴). فرهنگ زبان پهلوی: جلد نخست Ā -A. دانشگاه شهید بهشتی.
  • منصوری، یدالله (۱۳۹۶). فرهنگ زبان پهلوی: جلد دوم B-G. دانشگاه شهید بهشتی.
  • نیبرگ، هنریک ساموئل (۱۳۹۰). دستورنامه پهلوی: شرح واژگان و دستور زبان. اساطیر.
  • Ahmadkhani, M. R (2009). “Phonological Metathesis in Persian: Synchronic, Diachronic and The Optimality Theory”, Pazhhesh-e zabanha-ye Khareyi, 56: 5-24.
  • Crystal, D. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. United Kingdom: Willey-Blackwell.
  • Gordon, M. K. (2016). Phonological Typology. United Kingdom: Oxford University Press.
  • Gouskova, M. (2004). “Relational hierarchies in optimality theory: The case of syllable contact”, Phonology, 2: 201-250.
  • Kirchner, R. M. (1998). An Effort-Based Approach to Consonant Lenition. A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree Doctor of Philosophy in Linguistics. University of California Los Angeles.
  • Lavoie, L. (1996). “Consonant Strength: Results of a Data Base Development Proyect. Working Papers of Cornel Phonetics Laboratory. 11: 269-316.
  • Mailhammer, R. & Restle, D. & Vennemann, T. (2015). “Preference Laws in Phonological Change”. In Patrick Honeybone and Joseph Salmons (eds.). The Oxford Handbook of Historical              Phonology. Oxford University Press.
  • Mobaraki, M. (2013). “Fortition in Persian Phonological System”, Journal of Education and Practice, 23: 110-118.
  • Parker, S. (2008). “Sound Level Protrusions as Physical Correlates of Sonority”, Journal of Phonetics, 36: 55-90.
  • Restle, D., & Vennemann, T. (2001). “Silbenstruktur”. In Haspelmath, M., König, E., Oesterreicher, W., & Raible, W. (eds), Language Typology and Language Universals, Berlin: Mouton de Gruyter, 1310–36.
  • Vennemann, T. (1988). Preference Laws for Syllable Structure and the Explanation of Sound Change: With Special Reference to German, Italian, and Latin. Mouton de Gruyter.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار