آیا واژه بست‌های فارسی متعارفند ؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد شاهرود

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود

3 دکترای زبان‌شناسی، مدرس دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران

چکیده

در این پژوهش برآنیم تا با پیروی از رویکرد ساختواژه‌ی متعارف که شاخه‌ای از رویکرد کلی رده‌شناسی متعارف است به این پرسش پاسخ دهیم که آیا واژه‌بست‌های زبان فارسی بر اساس معیارهای رده‌شناختی تشخیص واژه‌بست متعارف، در این دسته قرار می‌گیرند یا نه؟ بدین منظور، ویژگی‌های واژه‌بست‌های زبان فارسی شامل: نشانه‌ی مفعولی /=o/، حرف ربط پی‌بستی /=o/، نشانه‌ی افزایشگر /=am/، پی‌بست‌های ضمیری، افعال پی‌بستی، یای نکره /=i/، یای تخصیص نکره /=i/، کسره اضافه /=e/ ، نشانه‌ی تاکید /=hâ/ و نشانه‌ی معرفه /=e/ را با معیارهای واژه‌بست متعارف مقایسه نموده و در مورد میزان متعارف‌بودگی آن‌ها تصمیم خواهیم گرفت. این پژوهش برای فهرست واژه‌بست‌های فارسی به شقاقی ( 1374، 1392) استناد کرده‌است. از آن‌جا که غالب این واژه‌بست‌ها در بافت گفتاری و غیررسمی از سوی گویشوران فارسی به کار گرفته می‌شوند، تمام مثال‌های ارائه شده در این پژوهش از ضبط گفت وگوهای روزمره‌ی فارسی زبانان ساکن تهران به دست آمده‌اند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
  • خراسانی، سید احمد (1328). «نشانۀ معرفه و نکره». دانش. دی- بهمن، ش 10-11.
  • داوری، شادی و بهنازکوکبی (1396). «ترتیب وند و واژه­بست در گویش مازندرانی: رویکرد اصل ارتباط». مجلۀ زبان­شناسی گویش­های ایرانی. دوره2، شماره 1، پیاپی 3: 45-75.
  • دبیر مقدم، محمد (1369). «پیرامون «را» در زبان فارسی». مجله زبان­شناسی، س 7، ش 1: 2-60.
  • راسخ مهند، محمد (1385). «پی­بست­های ضمیری در فارسی». مجلۀ پژوهش علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا. ش11-12: 9-38.
  • راسخ مهند، محمد (1388). گفتارهایی در نحو. تهران: نشر مرکز.
  • شفاقی، ویدا (1374). «واژه­بست چیست؟». مجموعه مقالات سومین کنفرانس زبان­شناسی. دانشگاه علامه طباطبایی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران: 141-157.
  • شقاقی، ویدا (1392). «واژه­بست جایگاه دوم در فارسی». در: بررسی واژه­بست در زبان­های ایرانی. به کوشش: محمد راسخ مهند. تهران: انتشارات نویسه پارسی.
  • صادقی، علی اشرف (1358). دستور برای سال چهارم فرهنگ و ادب. تهران: سازمان کتاب­های درسی ایران.
  • صراحی، محمد امین و بتول علی­نژاد (1392). «رده­شناسی واژه­بست در فارسی». مجله زبان­شناسی و گویش­های خراسان. دانشگاه فردوسی مشهد. شماره 1.
  • عبدالملکی، حسن (1385). «واژه­بست تصغیر و معرفه در زبان فارسی». مجلۀ زبان­شناسی. ش41 و 42: 97-105.
  • قریب، عبدالعظیم و دیگران (1363). دستور زبان فارسی. تهران: شرق.
  • کلباسی، ایران (1371). ساخت اشتقاقی واژه در زبان فارسی امروز. (چاپ اول). تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
  • کلباسی، ایران (1387). ساخت اشتقاقی واژه در زبان فارسی امروز. (چاپ سوم) تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).
  • لازار، ژیلبر (1384). دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ هستی بحرینی. تهران: هرمس.
  • مشکوه­الدینی، مهدی (1384). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: سمت.
  • معین، محمد (1341). مفرد و جمع. تهران: امیرکبیر.
  • ندیمی هرندی، محمود و تهمیته عطائی کچوئی (1397). ««ه/ ﻪ» معرفه در متون کهن فارسی». دستور، ویژه­نامۀ نامۀ فرهنگستان، شماره 14: 173-182.
  • نغزگوی کهن، مهرداد (1389). «از واژه­بست تا وند تصریفی: بررسی تحول تاریخی بعضی واژه­ست­های فارس جدید». دستور، ویژه­نامۀ نامۀ فرهنگستان. ش 6، ص 77-99.
  • نغزگوی کهن، مهرداد (1392). «تغییرات نقشی« ﺑ - » در فارسی نو از منظر دستوری­شدگی». در: بررسی واژه­بست در زبان­های ایرانی. به کوشش: محمد راسخ مهند. تهران: انتشارات نویسه پارسی.
  • هدایت، رضاقلی­خان (1250). فرهنگ انجمن آرای ناصری. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  • هدایت، صادق (1309). زنده به گور. تهران: چاپ­خانۀ فردوسی.
  • هدایت، صادق و مسعود فرزاد (1313). وغ وغ ساهاب. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • Aikhenvald, Alexandra Y. (2002). “Typological parameters for the study of clitics, with special reference to Tariana”, in R. M. W. Dixon and Alexandra Aikhenvald (eds), Word: a Cross-linguistic Typology. Cambridge: Cambridge University Press, 42–78.
  • Anderson, Stephen R. (1992). A-Morphous Morphology. Cambridge: Cambridge University
  • Anderson, Stephen R. (1993). “Wackernagel’s revenge: clitics, morphology, and the syntax of second position”. Language 69: 68–98.
  • Anderson, Stephen R. (2005). Aspects of the Theory of Clitics. Oxford: Oxford University Press.
  • Archangeli, Diana and Douglas Pulleyblank. (2007). “Harmony”, in Paul de Lacy (ed.), The Cambridge Handbook ofPhonology. Cambridge: Cambridge University Press, 353–378.
  • Bermúdez-Otero, Ricardo and Ana R Luís. (2009). “Cyclic domains and prosodic spans in the phonology of European Portuguese functional morphs”. Talk given at the Workshop on the Division of Labour between Morphology and Phonology, Meertens Instituut, Amsterdam, 16–17 January 2009.
  • Bermúdez-Otero, Ricardo and John Payne. (2011). “There are no special clitics”, in Alexandra Galani, Glyn Hicks and George Tsoulas (eds), Morphology and its Interfaces, Amsterdam: John Benjamins, 57–96.
  • Bickel, B. and Nichols, J (2007). “Inflectional Morphology”. Pp 169-240 of Language Typology and Syntactic Description, V. III: Grammatical Categories and the Lexicon, edited by Timothy Shopen. Cambridge; Cambridge University Press.
  • Corbett, Greville G. (2005). “The canonical approach in typology”. In: Zygmunt Frajzyngier AHADSR (eds.). Linguistic Diversity and language Theories. Pp 25-49. Benjamins.
  • Corbett, Greville G. (2006). Agreement. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Corbett, Greville G. (2007). “Canonical typology, suppletion and possible words”. Language 83: 8–42.
  • Corbett, Greville G. (2008a). “Features and universals”, in Sergio Scalise, Elisabetta Magni, and Antonietta Bisetto (eds), Universals of Language Today (Studies in Natural Language and Linguistic Theory 76). Heidelberg: Springer, 129–143.
  • Dunstan Brown, Marina Chumakina, and Greville G. Corbett. (eds.).Canonical Morphology and Syntax. Oxford: Oxford University Press.
  • Everett, Daniel L. (1996). “Why there are No Clitics. An Alternative Perspective on Pronominal Allomorphy”. (Summer Institute of Linguistics and University of Texas at Arlington Publi-cations in Linguistics, 123). Dallas, TX: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington.
  • Haig, Geoffry (2008). Allignment change in Iranian languages: A Construction Grammar Approach. Berlin & New York: Mouton de Gruyter.
  • Halpern, Aaron. (1995). On the Placement and Morphology of Clitics. Stanford, CA: CSLI
  • Halpern, Aaron. (1998). “Clitics”, in Andrew Spencer and Arnold Zwicky (eds), The Handbook of Morphology. Blackwell, 101–122.
  • Klavans, Judith. (1982). “Configuration in non-configurational languages”, Proceedings of the First West Coast Conference on Formal Linguistics, Volume 1: 292–306.
  • Klavans, Judith.(1985). “The independence of syntax and phonology in cliticization”. Language 61: 95–120.
  • Klein, Wolfgang. (1994). Time in Language. London: Routledge.
  • Miller, Philip H. and Ivan A. Sag, (1997). “French clitic movement without clitics or move- men”. Natural Language and Linguistic Theory 15(3): 573–639.
  • Monachesi, Paula (1999). A Lexical Approach to Italian Cliticization. Stanford, CA: CSLI Publications.
  • Nevis, Joel A. (2000). “Clitics”, in Geert Booij, Christian Lehmann, and Joachim Mugdan (eds), An International Handbook on Inflection and Word-Formation: Volume 1. Berlin: Walter de Gruyter, 388–404.
  • Sadock, Jerrold M. (1991). Autolexical Syntax: A Theory of Parallel Grammatical Representations. Chicago: University of Chicago Press.
  • Spencer, Andrew. (1991). Morphological Theory: An Introduction to Word Structure in Generative Grammar. Oxford: Blackwell.
  • Spencer, Andrew & Maria Luis (2013). “The Canonical Clitic”. In: Canonical Morphology & Syntax. Dunstan Brown, Marina Chumakina, and Greville G. Corbett. (eds.). Oxford: Oxford University Press.
  • Zwicky, Arnold M. (1977). “On clitics”. Indiana University Linguistics Club,
  • Suñer, Maria (1988). “The role of agreement in clitic-doubled constructions”. Natural Language and Linguistic Theory 6: 391–434.
  • Spencer, Andrew. (2005b). “lInflecting clitics in Generalized Paradigm Function Morphology”. Linguee Linguaggio 4: 179–193.
  • Wälchli, Bernhard (2005). Co-compounds and Natural Coordination. Oxford: Oxford University Press.
  • Williams, Edwin S. (2007). “Dumping Lexicalism” in Gillian Ramchand and Charles Reiss (eds), The Oxford Handbook of Linguistic Interfaces. Oxford: Oxford University
  • Press, 351–381.
  • Zwicky, Arnold M. (1977). “On clitics”. Indiana University Linguistics Club, Bloomington.
  • Zwicky, Arnold M. and Geoffrey K. Pullum. (1983). “Cliticization vs. inflection: English n’t”.Language 59: 502–513.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار