بررسی پیکره‌بنیاد همایندهای واژگان زن و مرد در زبان فارسی نوشتاری معاصر: گامی در جهت بررسی گفتمان جنسیت‌گرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز

2 استادیار زبان‌شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز

3 دانشیار زبان‌شناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبان‌شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

در گفتمان جنسیت‌گرایی، هم‌نشینی واژگان می‌تواند یک جنسیت را نسبت به جنسیت دیگر در جایگاهی بالاتر قرار دهد و توازن میان جنسیت‌ها را برهم زند. در اثر حاضر، جنسیت‌گرایی زبانی به‌صورت پیکره‌بنیاد با تحلیل کمی و کیفی همایندهای واژگان زن و مرد در نسخه‌ی دو پیکره‌ی همشهری بررسی شده‌است. در این پژوهش که در چارچوب نظری بیکر (۲۰۰۶، a2010 و ۲۰۱۷) صورت پذیرفته‌است، همایندهای واژگان مرد و زن با ابزارهای پیکره‌ای همایند و واژه‌نمایی در نرم‌افزار اَنت‌کانک بررسی شده‌است و داده‌های پیکره‌ای پس از ویرایش در گروه‌های مفهومی متفاوت دسته‌بندی گردیده‌است. تحلیل‌ها نشانگر وجود جنسیت‌گرایی در همایندهای زبان فارسی نوشتاری است؛ درحالی‌که ازنظر قطبیت معنایی هر دو واژه‌ی مرد و زن بیشتر با همایندهای خنثی ظاهر می‌شوند، بررسی مفهومی همایندها نشان می‌دهد زنان نسبت به مردان در فرودست قرار دارند و جنسیت‌گرایی علیه زنان در حوزه‌های مفهومی همچون خانواده، مشاغل، ویژگی‌های فردی، هنر و جرم مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • پاک‌نهاد جبروتی، مریم (1379). «فرادستی و فرودستی در زبان». مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، ش91: 103-125.
  • داوری اردکانی، نگار؛ عیار، عطیه (1387). «کنکاشی در پژوهش‌های زبان‌شناسی جنسیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش42: 162-181.
  • صفوی، کوروش (1392). درآمدی بر معنی­شناسی. تهران: انتشارات سوره مهر.
  • علی نژاد، بتول (1384). «مبانی شناختی مقوله‌ی جنس در زبان فارسی». نشریه ادب و زبان فارسی، ش22: 81-104.
  • کریمی، فاطمه؛ تقی‌پور، زهرا؛ طیف‌نژاد، علی؛ لرودسری، رباب؛ کیمیایی، سید علی؛ مظلوم، سید رضا؛ امیریان، ملیحه (1395). «آثار روانی-اجتماعی ناباروری مردانه در زنان ایرانی: یک مطالعه‌ کیفی». مجله زنان، مامایی و نازایی ایران، س10، ش19: 20-32.
  • محبی، فاطمه؛ علی محمدزاده، خلیل (1395). «اتیولوژی ناباروری براساس مرور سیستماتیک مقالات علمی-پژوهشی، طی سال‌های 1378 تا 1392 در ایران». مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، س 1، ش26: 1-15.
  • محمودی بختیاری، بهروز؛ افخمی، علی؛ تاج­آبادی، فرزانه (1390). «بازتاب اندیشه‌ی مردسالارانه در زبان فارسی: پژوهشی در جامعه‌شناسی». فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، س4، ش2: 91-107.
  • مؤمنی، مریم؛ سیف‌اللهی، حسین (1387). «زبان و جنسیت». مجله بازتاب اندیشه، ش96: 66-71.
  • میرسعیدی، عاطفه (1391). «فارسی کنونی به‌عنوان یک زبان جنسیت‌گرا». دو فصلنامه علمی-پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا (س)، س6، ش3: 201-222.
  • نعمتی، آزاده (1382). «تحلیلی بر تفاوت‌های زبانی زنان و مردان، تحقیقی در جامعه‌شناسی زبان». مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه سمنان، ش5: 73-92.
  • AleAhmad, A., Amiri, H., Darrudi, E., Rahgozar, M., & Oroumchian, F. (2009). “Hamshahri: A standard Persian text collection”,Knowledge-Based Systems, 22(5): 382-387.
  • Anthony, L. (2014). AntConc (Version 3.4.3) [Computer Software]. Tokyo, Japan: Waseda University, Retrieved from http://www.laurenceanthony.net/software/antconc/.
  • Assi, S. M. (1997). “Farsi linguistic database (FLDB)”, International Journal of Lexicography, 10(3): 5.
  • Baker, P. (2006). Using corpora in discourse analysis. New York: Bloomsbury Publishing.
  • Baker, P. (2010a). Sociolinguistics and corpus linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  • Baker, P. (2010b). “Will Ms ever be as frequent as Mr? A corpus-based comparison of gendered terms across four diachronic corpora of British English”.Gender & Language, 4(1).
  • Baker, P. (2017). Corpus-based discourse analysis [Video lecture]. Retrieved from https://www.futurelearn.com/courses/corpus-linguistics/5/register?utm_campaign=corpus-linguistics 5&utm_content=GoToWeek_3&utm_medium=futurelearn_organic_email&utm_source=CRM_email&utm_term=CP_1_WTW_w3.
  • Bijankhan, M., Sheykhzadegan, J., Bahrani, M., & Ghayoomi, M. (2011). “Lessons from building a Persian written corpus: Peykare”, Language resources and evaluation, 45(2): 143-164.
  • Church, K. W., & Hanks, P. (1990). “Word association norms, mutual information, and lexicography”, Computational linguistics, 16(1): 22-29.
  • Gesuato, S. (2003). “The company women and men keep: what collocations can reveal about culture”, Proceedings of the corpus linguistics 2003 conference, 253-262.
  • Goutsos, D., & Fragaki, G. (2009). “Lexical choices of gender identity in Greek genres: The view from corpora”, Pragmatics, 19(3): 317-340.
  • Hellinger, M. (1980). “For men must work, and women must weep: Sexism in English language textbooks used in German schools”,Women's Studies International Quarterly, 3(2): 267-275.
  • Hunston, S. (2002). Corpora in applied linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Johnstone, B. (2008). Discourse analysis. Tehran: Rahnama.
  • Lakoff, R. (1975). Language and woman’s place. New York: Harper Colophon.
  • Lei, X. (2006). “Sexism in language”, Journal of Language and Linguistics, 5(1): 87-94.
  • Litosseliti, L. (2006). Gender and language theory and practice. London: Hodder Arnold.
  • McEnery, T., & Hardie, A. (2012). Corpus linguistics: Method, theory and practice. New York: Cambridge University Press.
  • Partington, A. (2006). The linguistics of laughter: A corpus-assisted study of laughter-talk. London:
  • Pearce, M. (2008). “Investigating the collocational behaviour of man and woman in the British National Corpus using Sketch Engine 1”.Corpora, 3(1): 1-29.
  • Pérez-Sabater, C. (2015). “Research on sexist language in EFL literature: towards a non-sexist approach”, InPorta Linguarum. Revista Internacional de Didáctica de las Lenguas Extranjeras, 23(1): 187-203.
  • Sigley, R., & Holmes, J. (2002). “Looking at girls in corpora of English”, Journal of English Linguistics, 30(2): 138-157.
  • SPSS Inc. (2009). SPSS Base 16.0 for Windows User's Guide. SPSS Inc., Chicago IL.
  • Stubbs, M. (1996).Text and corpus analysis: Computer-assisted studies of language and culture. Oxford: Blackwell.                    

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار