بهینگی در متن: محرک‌های پیش‌انگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌شناسی همگانی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشـجـوی دکتـرای زبان‌شناسـی همگانـی دانشـگاه علامـه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

دستور زبان، نظامی دوسویه - گوینده‌محور و شنونده‌محور - است که معنا و صورت را به یکدیگر پیوند می‌زند. متن نیز محصول این نظام و دوسویه است. در این پژوهش، در چارچوب کاربردشناسی بهینگی دوسویه بلوتنر (1998 و 2000) و تقویت آن توسط نظریۀ ربط اسپربر و ویلسون (1995)، نقش‌نماهای گفتمان زبان فارسی در دو فیلمنامۀ اصغر فرهادی بررسی و تعریف جدیدی از نقش‌نمای گفتمان ارائه گردید. بهینگی در متن، با بهره‌گیری از میزان تأثیرات شناختی و میزان تلاش پردازش آنها به‌عنوان محدودیت، تبیین شد. مشخص شد نقش‌نماهای گفتمان با تولید بافت به‌وسیلۀ پیش‌انگاری، رساندن مخاطبان به تأثیرات شناختی و کاهش زمان پردازش آنها، منجر به تولید ربط بهینه می‌شوند. گوینده به کمک نقش‌نما‌ها پیام خود را در کوتاه‌ترین و مؤثرترین شکل ممکن انتقال می‌دهد تا شنونده نیز پیام را سریع و صحیح دریافت کند؛ در واقع بهینگی متن، نتیجۀ اعمال فرایند بهینگی در تولید و تفسیر متن به‌صورت همزمان و دوسویه است.

کلیدواژه‌ها


-  آرام، یوسف. و مشکین‌فام، مهرداد (1397). «بررسی پیکره‎بنیاد گفتمان‌نمای "خب" در زبان فارسی»، فصل‌نامه زبان‌شناسی اجتماعی، دوره دوم، شماره اول : 21-9.
-  حجتی‌زاده، راضیه (1396). «تأثیر نقش‌نما‌های گفتمان "واو" و "فاء" در تحلیل معنی آیات قرآن»، فصلنامه پژوهش‎های زبان‌شناختی و قرآن، شماره دو: 160-139.
-  دبیرمقدم، محمد (1395). زبان‌شناسی نظری، پیدایش و تکوین دستور زایشی، ویراست سوم، تهران: انتشارات سمت.
-  فرهادی، اصغر (1393). هفت فیلم‌نامه از اصغر فرهادی، تهران: نشر چشمه.
-  نورا، اعظم (1394). «بررسی نقش‎های گفتمانی- کاربردشناختی کاربرد امتیازی نقش‌نماهای گفتمان در زبان فارسی عامیانه»، در سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در مطالعات زبان، تهران.
-  Beeching, Kate (2016). Pragmatic Markers in British English: Meaning in Social Interaction, Cambridge: Cambridge University Press.
-  Benz, Anton; Mattausch, Jason (2011). Bidirectional Optimality Theory, Amsterdam: John Benjamin’s publishing.
-  Blass, Regina (1990). Relevance Relations in Discourse, Cambridge: Cambridge University Press.
-  Blutner, Reinhard (1998). “Lexical pragmatics”, Journal of Semantics, 15: 115-162.
-  Blutner, Reinhard (2000). “Some aspects of optimality in natural language interpretation”. Journal of Semantics 17: 189-216.
-  Blutner Reinhard (2004). “Pragmatics and lexicon”. Handbook of pragmatics. Blackwell.
-  Blutner, Reinhard (2016). “Formal Pragmatics” In: The Oxford Handbook of Pragmatics. Ed. Yan Huang Chapter: 15, Oxford: Oxford University Press.
-  Blutner, Reinhard; de Hoop, Helen; Hendriks, Petra (2006). Optimal Communication. Stanford: CSLI publication.
-  Blutner, Reinhard & Zeevat, Henk (2009). “Optimality-Theoretic Pragmatics”. Fontes Artis Musicae, 1: 1-25.
-  Bonifazi, Anna; Drummen Anne, & de Kreij Mark (2016). Particles in Ancient Greek Discourse: Five Volumes Exploring Particle Use Across Genres. Washingtin, DC.
-  Carnap, Rudolf (1947). Meaning and Necessity. The University of Chicago Press, Chicago & London.
-  Crible, Ludivine (2018). Discourse Markers and (Dis) fluency. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
-  Escandell Vidal, Victoria; Leonetti, Manuel (2006). “Remarks on Optimality-Theoretic Pragmatics”. M. Carretero y otros (eds): A Pleasure of Life in Words. A Festschrift for Angela Downing (vol. I). Madrid: UCM-Departamentos de Filología Inglesa I y II, pp. 489-513.
-  Furkó, Peter (2020). Discourse Markers and Beyond: Descriptive and Critical Perspectives on Discourse-Pragmatic Devices across Genres and Languages. Palgrave Macmillan.
-  Gabarró-López, Silvia (2020). “Are discourse markers related to age and educational background?” A comparative account between two sign languages. Journal of Pragmatics, V. 156: 68-82.
-  Grice, Paul (1975). “Logic and conversation.” Syntax and Semantics 3: Speech Acts, P. Cole & J. Morgan (eds), 41–58. New York NY: Academic Press.
-  Michael Alexander Kirkwood Hallidayand andChristian Matthias Ingemar Martin Matthiessen (2014). Introduction to Functional Grammar. 4th ed. London and New York: Routledge.
-  Hansen, Maj-Britt Mosegaard (2006). “A dynamic polysemy approach to the lexical semantics of discourse markers (with an exemplary analysis of French toujours)”. In: Fischer, K. (Ed.), Approaches to Discourse Particles. Elsevier, Amsterdam, 21- 41.
-  Hendriks, P., & de Hoop, H (2001). “Optimality theoretic semantics” in Linguistics and Philosophy, 24: 1-32.
-  Laurence Robert Horn (1984). “Toward a new taxonomy for pragmatic inference: Q-based and R-based implicatures,” in D. Schiffrin (ed), Meaning, Form, and Use in Context: Linguistic applications, Georgetown University Press, Washington, 11-42.
-  Levinson, Stephen (1983). Pragmatics (Cambridge Textbooks in Linguistics). Cambridge: Cambridge University Press.
-  McCarthy, John (2002). A Thematic Guide to Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Prince, Alan; Smolensky, Paul (1991). “Optimality” Talk given Arizona Phonology Conference 3. University of Arizona, Tucson.
-  Prince, Alan; Smolensky, Paul (1993). Optimality Theory. Constraint Interaction in Generative Grammar. Oxford: Blackwell.
-  Russell, Bertrand (1905). “On Denoting”. Mind, 14(56), new series, 479-493. Retrieved July 10, 2021, from http://www.jstor.org/stable/2248381.
-  Schiffrin, Deborah (1987). Discourse markers. (Studies in Interactional Sociolinguistics 5). Cambridge: Cambridge University Press.
-  Simons, Mandy (2005). “Presupposition and relevance”. In the book: Semantics vs. pragmatics. Ed. Z. Szabo. Oxford: Oxford University.
-  Smolensky, Paul; Géraldine, Legendre (2006). The harmonic mind: from neural computation to optimality-theoretic grammar. Cambridge, Mass: MIT Press.
-  Sperber, Dan; Wilson, Deirdre (1986). Relevance: Communication and Cognition. Blackwell: Oxford. 2nd edition, (1995).
-  Stalnaker, Robert (1974). “Pragmatic Presuppositions”, in Milton K. Munitx and Peter K. linger (eds.). Semantics and Philosophy. New York: New York University Press: 124-150.
-  Van Rooy, Robert (2004). “Relevance and Bidirectional Optimality Theory”. In: Blutner Reinhard, Zeevat Henk. Optimality Theory and Pragmatics. Palgrave: 173-210.
-  Wilson, Deirdre (2016). “Relevance Theory”. To appear in Y. Huang (ed.) Oxford Handbook of Pragmatics. Oxford University Press.
-  Wilson, Deirdre and Sperber, Dan (2012). Meaning and Relevance. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Zipf, George Kingsley. (1949). Human behavior and the principle of least effort. Cambridge, (Mass.): Addison Wesley Press, pp. 573.