بررسی میزان حضور و باهمایی عناصر سازنده طرحواره احساس در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشـیار، گروه مهندسـی کامپیوتـر، دانشـکده فنـی و مهندسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

2 دانشجوی دکترای، گروه زبانشناسی همگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران

چکیده

چکیده‌ای کلی از نحوه نمایش احساس نشان داد طرحواره‌ای کلی برای احساس وجود دارد که از عناصر علت، اثر جانبی، کنترل و واکنش تشکیل‌ شده است. بدین ترتیب در رویکردی پیکره‌مدار، ابتدا 5000 جمله توسط داور انسانی مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص گردد که کدام ‌یک از عناصر ذکر شده طرحواره احساس، در سند حضور دارد. با استفاده از نتایج به‌دست ‌آمده مشخص گردید که در احساس خشم بیشتر عنصر واکنش و در عنصر ترس و حیرت بیشتر عنصر علیتی احساس اهمیت دارد. در احساس‌های غم و شادی به‌طور میانه حضور تمامی عناصر مشاهده می‌گردد. بررسی مطالعات انجام ‌شده نشان می‌دهد که برحسب همین عناصر علت و واکنش، ساختارهایی که از این موارد استفاده کرده‌اند بیشترین بسامد را دارند. احساس غم، شادی و خشم بیشتر به ساختارهایی که واکنش در آنها صورت گرفته است تمایل دارند و احساس حیرت و ترس بیشتر به ساختارهایی که به علت ایجادکننده این احساس‌ها می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها


-  بی‌جن‌خان، محمود (۱۳۸۳). «نقش پیکره‌های زبانی در نوشتن دستور زبان: معرفی یک نرم‌افزار رایانه‌ای»، مجله زبان‌شناسی، شماره ۱۹(2)، ۴۸-۶۷.
-  زورورز، مهدیس؛ افراشی، آزیتا و عاصی، سید مصطفی (1392). «استعاره‌های مفهومی شادی در زبان فارسی: یک تحلیل پیکره مدار»، زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، شماره 9.
-  ساسانی، فرهاد و ملکیان، معصومه (1393). «مفهوم سازی خشم در زبان فارسی»، پژوهش‌های زبان‌شناسی، شماره 11.
-  شرف‌زاده، محمدحسین و زارع، امین (1391). «بررسی شناختی مفهوم استعاری ترس در زبان فارسی»، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 280: 400-407.
- شریفی‌مقدم، آزاده؛ آزادیخواه، مریم و ابوالحسنی‌زاده، وحیده  (1398). «مقایسة استعاره‌های مفهومیِ غم و شادی در اشعار پروین اعتصامی»، زبان پژوهی، 11(30): 202-179.
-  فرشی، وجیهه و افراشی، آزیتا (1398). «تفاوت‌ها و شباهت‌های مفهوم سازی غم در زبان خودکار و زبان شعر: رویکردی شناختی»، جستارهای زبانی، 11(1): 217-193.
-  ملکیان، معصومه و ساسانی، فرهاد (1392). «بیان استعاری غم و شادی در گفتار روزمره‌»، پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، شماره 3(5): 114-139.
-  مولودی، امیرسعید؛ کریمی‌‌دوستان، غلامحسین (1396). «رویکرد پیکره بنیاد به استعاره‌های شناختی در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد ترس»، هنر زبان، (4).
-  مولودی، امیرسعید؛ کریمی‌دوستان، غلامحسین و بی‌جن‌خان، محمود (1394). «کاربست رویکرد پیکره‌بنیاد تحلیل الگوی استعاری در زبان فارسی: مطالعۀ حوزۀ مقصد خشم»، پژوهش‌های زبانی، شماره 6 (1): 99-118.
-  Ekman, Paul (1992). “An argument for basic emotions”, Cognition & emotion vol. 6 (3-4): 169-200.
-  Kövecses, Zoltan (2000), “Metaphor and Emotion: Culture, Language, and Body in Human Feeling”, Cambridge University Press.
-  Kövecses, Zoltan (2008), “The conceptual structure of happiness”, Happiness: Cognition, experience, language, 131-143.
-  Kovecses, Zoltan (2010), Metaphor: A practical introduction, Oxford University Press.
-  Kövecses, Zoltan (2017), “Levels of Metaphor”, Cognitive Linguistics, Vol. 28(2): 321-347.
-  Lakoff, George. and Kövecses, Zoltan (1987), “The cognitive model of anger inherent in American English”, Cultural models in language and thought, 195-221.
-  Talmy, Leonard (1988), “Force Dynamics in Language and Cognition”, Cognitive Science, 12(1): 41-100.