استعارة‌ شناختی «خشم گرما است» بررسی مقایسه‌ای زبان‌های فارسی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشـجوی دکترای زبان و ادبیـات عـرب، دانشـگاه بوعلی ‌سینا، همدان، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

4 استاد زبان و ادبیات عرب، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر، به مطالعه استعارة­ مفهومی «خشم به­ مثابة گرما» در زبان­ های عربی و فارسی بر اساس نظریه شناختی کُوچِش پرداخته­ ایم. بررسی مقایسه­ ای عبارت­ های شناختی این استعاره، طبق الگوی پیشنهادی کرشفسکی، نشان می­ دهد که سخنگویان این دو زبان چگونه درک خود را در این‌باره سازمان می­ دهند. این تحقیق، از این واقعیت ناشی می­ شود که امروزه مبحث استعاره­ های مفهومی در زمینه مطالعات فرهنگی و میان­ فرهنگی، امکان بررسی شناختی فرهنگ­ ها را فراهم و از چرایی شباهت­ ها و تفاوت­ های آنها پرده­ برمی‌دارد. بررسی منتخبی از رایج‌ترین عبارت­ های شناختیِ زبان­ های فارسی و عربی­، نشان می­ دهد که بسیاری از جنبه‌های استعارة مذکور در این دو زبان، مشترک و برخی دیگر مختلف می­ باشد. شباهت­ ها غالباً ناشی از درک مشترک از بدن به جهت تجربیات مشترک فیزیولوژیکی و بافت­ های مادی و فرهنگی مشابه و تفاوت­ ها ناشی از وجود تفاوت در این بافت­ ها، مفهوم­ سازی با مبدأهای مختلف، نوع دستوری زبان­ های مذکور و میزان شرح‌ و ­بسط استعاری می­ باشد.

کلیدواژه‌ها


-  افراشی، آزیتا (1392). «تحلیل استعاره­های مفهومی در یک طبقه­بندی جدید: با تکیه بر نمونه­هایی از زبان­های فارسی و اسپانیایی»، نشریه پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، سال سوم، شماره 5، 141-165.
-  الخمّاش، سالم سلیمان (2015). «التعبیرات اللغویة عن الغضب فی العربیة: دراسة فی الاستعارات التصوریة»، مخبر اللغة العربیة وآدابها-الصوتیات، جامعة البلیدة 2، لونیسی علی، الجزائر، العدد السابع­عشر، 53-99.
-  دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامه، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
-  روحی، مهری؛ روشن، بلقیس؛ راسخ‌مهند، محمد (1397). «بررسی استعاره­های خشم در زبان­های فارسی، کردی و گیلکی در چهارچوب شناختی»، زبان فارسی و گویش­های ایرانی، سال سوم، دوره اول، شماره 5، 31-56.
-  زمانی باب­گهری، وجیهه؛ بصیری، محمد­صادق (1397). «ترکیب و اشتقاق در دستور زبان فارسی و عربی»، فنون ادبی، دوره دهم، شماره 2، 69-86.
-  ساسانی، فرهاد و ملکیان، معصومه (1393). «مفهوم سازی خشم در زبان فارسی»، پژوهش­های زبانشناسی، سال ششم، شماره 11، 37-56.
-  صراحی، محمدامین (1391). بررسی مقابله­ای استعاره در زبان­های فارسی و انگلیسی براساس نظریه استعاره­های مفهومی، پایان­نامه دکتری زبان­شناسی همگانی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
قرآن کریم
-  کلینی رازی، محمد (دون­تأریخ).الاصول الکافی،المجلد الثانی،کتاب الایمان والکفر، باب الغضب، ح12.
-  کوچش، زُلتن (1394). استعاره در فرهنگ جهانی­ها و تنوع، ترجمه نیکتا انتظام، چاپ اول، تهران: سیاهرود.
-  کوِچش، زُلتن (1398). مقدمه­ای کاربردی بر استعاره، ترجمه شیرین پورابراهیم، چاپ دوم، تهران: سمت.
-  نجفی، ابوالحسن (1387). فرهنگ فارسی عامیانه، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
-  هوشنگی، حسین، محمـود سیفی­پرگو (1388). «استعاره­های مفهومـی در قـرآن از منظـر زبان­شناسـی شناختـی»، پژوهشنامه علوم ومعارف قرآن کریم، سال اول، شماره 3.
-  Ahmad, Al Sharif (2007). Metaphorical Conceptualization of Happiness and Anger in English and Arabic, Department of English Language and Literature Yarmouk University.
-  Krezeszowski, T. P. (1990). Contrasting Languages: The Sccope of Contrastive Linguistics, Berlin: Moution.
-  Kӧvecses, Z (2005). Metaphor in Culture, New York and Cambridge: Cambridge University Press.
-  Lakoff, George and Johnson, Mark (1980). MetaphorsWe Live By, Chicago: Chicago University Press.