گروه واژه‌بست در زبان کردی: واج‌شناسی نوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه اصفهان گروه زبانشناسی

2 دانشیار گروه زبانشناسی دانشکده زبان های خارجی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

زبان کردی زبانی است با الگوی تکیه ثابت به ­طوری­که تکیه واژگانی بر روی هجای آخر کلمه قرار می ­گیرد. تمام وندهای اشتقاقی و بسیاری از وندهای تصریفی و حتی تعدادی از واژه ­بست­ها بعد از اضافه شدن به کلمه، بر تکیه کلمه تأثیر می ­گذارند و تکیه کلمه را جذب می ­کنند. مواردی که از این قاعده تبعیت نمی ­کنند بعضی از وندهای تصریفی و اکثر واژه­ بست ­ها  هستند. این عناصر که ضمائم کلمه واجی نامیده شده‌اند به همراه میزبان خود گروه واژه­ بست را به‌وجود می­آورند. هدف از این مقاله ارائه شواهد واجی است که نشان ‌دهد نظام نوایی زبان کردی دارای گروه واژه ­بست است. در این راستا، الگو­های واجی مورد بررسی الگوی تکیه است که در این سطح گره قوی کلمه واجی ارتقا یافته، الگوی تکیه گروه واژه ­بست را تعیین می­کند. دو فرایند واجی دیگر که در مرز تلاقی دو واکه به منظور ممانعت از التقای واکه­ عمل می ­کنند فرایند حذف واکه و فرایند درج همخوان غلت است که اولی در سطح کلمه واجی و دومی در سطح گروه واژه ­بست عمل می ­کنند. نهایتاً فرایند تضعیف همخوان غلت بررسی خواهد شد که سطح گروه واژه ­بست را از گروه واجی متمایز می ­کند.

کلیدواژه‌ها


-  اسلامی، محرم (1384). واج‌شناسی: تحلیل نظام آهنگ زبان فارسی، تهران: سمت.
-  بی‌جن خان، محمود و ابوالحسنی‌زاده، وحیده (1391). «شواهد واجی برای گروه واژه بست در سلسله مراتب نوایی زبان فارسی امروز»، مجله زبان و زبان‌شناسی، دوره 8، شماره 15: 42-27.
-  خوشناو، نریمان (2012). ریزمانی کوردی، هه­ولیر: روژهه­لات.
-  شقاقی، ویدا (1392). مبانی صرف، تهران: سمت.
-  علی امین، نوری (1960). ریزمانی کوردی، سلیمانی: کامه­ران.
-  علی­نژاد، بتول و عاطفه­سادات میرسعیدی (1389). «بررسی صوت­شناختی فرایند همگونی واکه با همخوان در زبان فارسی»، مجله­ زبانشناسی و گویش­های خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد (علمی پژوهشی). شماره 3: 40-61.
-  کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج‌شناسی: رویکردهای قاعده بنیاد، تهران: سمت.
-  کریمی دوستان، غلام­حسین (1381). «ساختمان هجا در زبان کردی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال سی و پنجم، شماره اول و دوم، 235- 248.
-  کلباسی، ایران (1362). گویش کردی مهابادی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-  Booij, G. (1996). “Cliticization as Prosodic Integration”: The Case of Dutch. The Linguistic Review, 13: 219-242.
-  Chomsky, Noam & Morris Halle (1968). The Sound Pattern of English, Harper & Row, New York.
-  Hayes, B. (1989). The Prosodic Hierarchy in Meter. In: P. Kiparsky and G. Youmans (eds.) Rhythm and Meter. New York: Academic Press, 201-260.
-  Itô, Junko (1986). Syllable Theory in Prosodic Phonology, Ph.D. Dissertation, University of Massachusetts, Amherst.
-  Jensen, J.T. (1993). English Phonology. Amsterdam: Benjamins.
-  Kabak, Baris & Irene Vogel (2001). “The Phonological Word and Stress Assignment in Turkish”, Phonology, 18: 315-318.
-  Kahnemuyipour, Arsalan (2003). “Syntactic Categories and Persian Stress”, Natural Language and Linguistic Theory, 21: 333–379.
-  Kiparsky, P. (1983). “Word Formation and the Lexicon”, in F. Ingemann (ED.), Proceedings of the 1982 Mid-America Conference, Lawrence, Kansas: University of Kansas.
-  Klavans, Judith. L. (1985). “The independence of syntax and phonology in cliticization”, Language, 61: 95–120.
-  Nespor, Marina & Irene Vogel (1986). Prosodic Phonology, Foris, Dordrecht.
-  Selkirk, E. (1995). “The Prosodic Structure of Function Words”, In: J. Beckman, L. Walsh Dickey and S. Urbanczyk (eds.) Papers in Optimality Theory. University of Massachusetts Occasional Papers 18. Amherst, MA: GLSA, 439-469. (Also published in: J. Morgan and K. Demuth (eds.) (1996) Signal to Syntax: Bootstrapping from Speech to Grammar in Early Acquisition. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 187-213.)
-  Vogel. Irene. (2009). “The Status of the Clitic Group” In J. Grijzenhout & B. Kabak (eds.) Phonological Domains: Universal and Deviations. Mount de Gruyter 15- 46.