مقایسه تطبیقی مَثَل‌های دَری و فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

چکیده

مَثَل‌های ایرانی، بخش مهمی از هویت و فرهنگ ایران را دربر می‌گیرد. گاه این گنجینه‌ی ارزشمند در گذر ایام، و از مرحله‌ای به مرحله‌ی دیگر، دستخوش تغییراتی در ساختار واژه‌ها و یا مفاهیم شده است. زبان دَری (زبان زرتشتیان بومی ایران) که به جهت قدمت و بُن‌مایه‌های کهن کلامی محفوظ مانده‌ می‌تواند کمک ارزنده‌ای در جهت بازیابی و یا قیاس با نمونه‌های مشابه، نیمه مشابه، متفاوت و گاه متضاد فارسی نماید. زبان پُرمایه‌ی فارسی با زبان دری بهدینان نقاط تلاقی بسیاری داشته و دارد. از این روی حفظ مثلهای باقی‌مانده‌ی زبان دَری بهدینان ایران، به پایداری این زبان در معرض خطر کمک شایانی خواهد کرد. مسئله‌ی حایز اهمیت دیگر کشف وجوه شبه و افتراق مَثَلهای دری با فارسی است. روش گردآوری مطالب به صورت میدانی و کتابخانه‌ایست که بخش میدانی آن، طی بیست سال مصاحبه مداوم و پی‌درپی صورت گرفته است. این مثلها تا کنون مورد استعمال زرتشتیان ایران می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


-  ابریشمی، احمد (1376). مثل­شناسی و مثل­نگاری، تهران: زیور.
-  بشیرنژاد، حسن (1383-1384). «زبان­های محلی ایران و خطر انقراض»، فرهنگ مردم ایران، انتشارات مرکز تحقیقات، تهران: شماره 5 و 6، زمستان 83 و بهار 84: 65 - 84.
-  بهمنیار، احمد (1361). داستان­نامه بهمنیاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  دهخدا، علی­اکبر (1376). گزیده و شرح امثال و حکم، فرج­الله شریفی گلپایگانی، تهران: هیرمند.
-  ذوالفقاری، حسن (1386). «هویت ایرانی و دینی در ضرب­المثل­های فارسی»، فصلنامه مطالعات ملی، سال هشت، 30، تهران: شماره 2: 27 - 52.
-  ذوالفقاری، حسن (1388). فرهنگ بزرگ ضرب­المثل‌های ایرانی، معین: تهران.
-  ذوالفقاری، حسن (بی­تا). «تغییر شکل و تعدد روایات در ضرب­المثل­های فارسی»، فرهنگ، تهران: شماره 7: 13- 24.
-  ذوالفقاری، حسن، (1388). «بررسی ضرب­المثل­های فارسی در دو سطح واژگانی و نحوی»، فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال اول، اصفهان: شماره 1، پاییز و زمستان: 57 - 80.
-  ذوالفقاری، حسن، (بی­تا). «بازتاب مسائل اجتماعی در ضرب­المثل فارسی»، فرهنگ، تهران: شماره 3: 15- 24.
-  زندی، بهمن؛ بیستون، عباسی (1395). «بازتاب رابطه­ی خویشاوندی در ضرب­المثل­های فارسی»، فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 4، تهران: شماره 9، تابستان: 23- 60.
-  عزیزی­فر، امیرعباس (1392). «زیبایی­شناسی ضرب­المثل­های کُردی ایلامی از دیدگاه علم بیان»، دو فصلنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، دورۀ یک، تهران: شماره 2، پاییز و زمستان: 109- 128.
-  فیروزبخش، فرانک (بی‌تا). «بررسی ساختمان دستوری گویش بهدینان یزد»، سازمان انتشارات فروهر: تهران. (سال نشر این کتاب توسط انتشارات فروهر قید نشده است).
-  مزداپور، شیرین و کتایون (1396). «بازآرایی گل و نقش: تلاشی برای بهره­جویی از سنت ایرانی کهن در سوزن‌دوزی»، پژوهشکده هنر/فرهنگستان هنر: تهران.
-  مزداپور، کتایون (1374). «واژه­نامۀ گویش بهدینان یزد: فارسی به گویش همراه با مثال»، ج 1، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: تهران.
-  Gholami, Saloumeh, “ZOROASTRIANS OF IRAN vi. Linguistic Documentation”, Encyclopædia Iranica, online edition, 2016, available at: http://www.iranicaonline.org/articles/zoroastrians-in-iran-06 (accessed on 27 January 2016).