فرایند حالت‌بخشی و رابطه آن با سازه‌فرمانی در اشتقاق جملات زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبانشناسی علامه طباطبایی

2 استاد دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

علت مطرح‌شدن اصل فرافکن گسترده، وجود ساخت­ هایی در زبان انگلیسی بود که فاعل اشباعی آشکار از غیردستوری بودن آنها جلوگیری می ­کرد. اما، داده­ های زبان فارسی نشان می ­دهد که فاعل اشباعی آشکار در این زبان وجود ندارد. از این­ رو، برخلاف دیدگاهی که معتقد است در ساخت ­های ارتقایی زبان فارسی، فاعل اشباعی آشکار وجود دارد، پیشنهاد شد که افعال این ساخت ­ها با مشخصه ­های شخص و شمار ارزش­گذاری ­شده به اشتقاق راه می یابند. بنابراین، مفهوم اصل فرافکن گسترده و قوی بودن این مشخصه در زبان فارسی و زبان انگلیسی متفاوت است. علاوه بر این، برخی از زبان­شناسان مانند انوشه (1378) معتقدند که اصل فرافکن گسترده در زبان فارسی همانند زبان انگلیسی عامل برکشیده شدن فاعل از درون گروه فعلی به مشخص­گر گروه زمان است. اما شواهدی که وی ارائه می­ کند، تنها خروج فاعل از درون گروه فعلی و ارتقا آن به مشخص­گر گروه زمان در جملات بی­نشان زبان فارسی را نشان می ­دهد. در همین راستا، بر اساس تحلیل ردفورد (2009) پیشنهاد شد که عامل برکشیده شدن فاعل در زبان فارسی مشخصه حالت است. از این­ رو، با حرکت فاعل به مشخص­گر گروه زمان از هسته گروه متمم­ ساز که بر آن سازه­ فرمانی می­کند، حالت خود را دریافت کرده و همچنین، اصل فرافکن گسترده نیز احراز می­ شود. برونداد استفاده از این سازو­کار در اشتقاق، یک دستی و تعمیم در حالت ­بخشی است.

کلیدواژه‌ها


-  انوشه، مزدک (1389). «رویکرد مشخصه بنیاد به فرایندهای مبتداسازی و تأکید در زبان فارسی»، مجله پژوهش‌های زبانی، ش 1: 25-1.
-  انوشه، مزدک (1387). ساخت جمله و فرافکن‌های نقش‌نمای آن در زبان فارسی رویکردی کمینه‌گرا، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران.
-  دبیرمقدم، محمد (1393). زبان‌شناسی نظری پیدایش و تکوین دستور زایشی، ویراست سوم با تجدید نظر اساسی، تهران: انتشارات سمت.
-  درزی، علی (1384). شیوۀ استدلال نحوی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
-  درزی، علی (1385). «ضرورت تمایز میان فرایند ارتقا و مبتداسازی در زبان فارسی». مجله دستور، ش2: 187-161.
-  راسخ مهند، محمد (1384). «بررسی انواع تأکید در زبان فارسی»، فصلنامه زبان و زبانشناسی، شماره 1: 19-5.
-  Adger, D. (2004). Core Syntax: A Minimalist Approach. Oxford: Oxford University Press.
-  Alexiadou, A, and Elena, A. (1998). “Parameterizing AGR: word order, V-movement, and EPP checking”. Natural Language and Linguistic Theory 16 (3): 491- 539.
-  Bosˇkovic, Z. (2002). “A-Movement and the EPP”. Syntax 5: 3, December 2002, 167-218.
-  Chomsky, N. (1982). Some Concepts and Consequences of the Theory of Government and Binding. Cambridge/London: The MIT Press.
-  Chomsky, N. (1999). “Derivation by Phase.” MIT Occasional Papers in Linguistics, 18 (also published in M. Kenstowicz (ed.) (2001) Ken Hale: A Life in Language, MIT Press, Cambridge, MA, 1-52.
-  Chomsky, N. (2000). “Minimalist inquiries: the framework”. In Step by Step: Essays on minimalists syntax in honor of Howard Lasnik, R. Martin, D. Michaels, and J. Uriagereka (eds.), 89-155, Cambridge/London: The MIT Press.
-  Dabir-Moghaddam, M. (1982). Syntax and semantics of causative constructions in Persian. Ph.D. diss, Department of Linguistics, University of Illinois at Urbana.
-  Darzi, A. (1996). Word order, NP movement, and opacity conditions in Persian. Ph.D. diss. Department of Linguistics, University of Illinois at Urbana-Champaign.
-  Haegeman, L. (2006). Thinking Syntactically: A Guide to Argumentation and Analysis. Oxford: Blackwell Publishers.
-  Haegeman, L, and Gueron, J. (1999). English Grammar: A Generative Perspective. Oxford: Blackwell Publishers.
-  Heycock, C. (1994). Layers of predication. New York: Garland.
-  Hornstein, N., J. Nunes, and K. K. Grohmann. (2005). Understanding Minimalism. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Karimi, S. (2003). “On object positions, specificity, and scrambling in Persian”. In Word Order and Scrambling, S. Karimi (ed.), 91-124. Oxford/Berlin: Blackwell Publishers.
-  Karimi, S. (2005). “A Minimalist Approach to Scrambling: Evidence from Persian”. The Hague: Mouton de Gruyter, Berlin.
-  Lasnik, H. (2001). “Derivation and representation in modern transformational syntax”. In M. Baltinand C. Collins (eds.) Handbook of Syntactic Theory. Blackwell, 62-88.
-  Radford, A. (2004). Minimalist Syntax: Exploring the Structure of English. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Radford, A. (2009). Analyzing English sentences: A Minimalist Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Rizzi, L. (1982). Issues in Italian Syntax. Dordrecht, Foris.
-  Rizzi, L. (1986). “Null objects in Italian and the theory of Pro”. Linguistic Inquiry 17 (3): 501-557.
-  Rizzi, L. (1997). “The Fine Structure of the Left Periphery”. Elements of Grammar, 281-337, Kluwer Academic Publishers. Robert, D, and Van Valin, JR. (2005). Exploring the Syntax-Semantics Interface. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Rothstein, A. (1983). The syntactic forms of Predication. Ph.D. Dissertation, MIT, Cambridge, Mass.
-  Soheili- Isfahani, A. (1976). Noun phrase complementation in Persian, Ph.D. diss, Department of Linguistics, University of Illinois at Urbana.
-  Stowell, T. (1983). “Subjects across categories”. The Linguistic Review 2: 285–312.