بررسی پیکره‌بنیاد هم‌معنایی تقریبی صفت‌های اندازه «بزرگ، وسیع و پهناور» و صورت‌های تصریفی آن‌ها براساس رویکرد تحلیل نمای رفتاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش زبان های خارجی و زبان شناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار بخش زبان های خارجی و زبان شناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

بررسی‌ها نشان داده است که در زبان فارسی پژوهش قابل‌توجهی در خصوص صفت‌های اندازه انجام نشده است. در این پژوهش با تکیه بر رویکرد نمای رفتاری دیویاک و گرایس (2006) و داده‌های پیکره‌ی همشهری 2 آل‌احمد و همکاران (2009) رابطه‌ی هم‌معنایی تقریبی صفت‌های اندازه «وسیع، پهناور، بزرگ» و صورت‌های تصریفی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. از همین رو، در ابتدا همه‌ی صورت‌های واژگانی و تصریفی صفت-های اندازه در پیکره شناسایی شدند و سپس براساس برچسب‌های ساخت‌واژی، نحوی و معنایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که براساس تحلیل خوشه‌ای سلسله‌مراتبی، اعضای گروه‌های «وسیع-ترین، بزرگ‌ترین»، «وسیع، بزرگ»، «پهناورتر، بزرگ‌تر»، «وسیع‌تری، بزرگ‌تری» و «وسیعی، بزرگی» به صورت درون‌گروهی با یکدیگر رابطه‌ی هم‌معنایی تقریبی دارند. همچنین، بین اعضای گروه «پهناور، پهناورترین» به دلیل وجود پایه‌های یکسان، شباهت توزیعی وجود دارد. بعلاوه، صورت واژگانی «پهناوری» با اعضای گروه «وسیعی، بزرگی» و «وسیع‌تر» با «پهناورتر، بزرگ‌تر» هم‌معنایی تقریبی دارند.

کلیدواژه‌ها


-  انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1385)، دستور زبان فارسی2، (ویرایش سوم)، تهران: انتشارات فاطمی.
-  خداپرستی، فرج­الله (1376)، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، شیراز: دانشنامه­ی فارس.
-  رضایی، والی و دیانتی، معصومه (1394)، «نگاهی رده­شناختی به مقوله صفت در زبان فارسی»، فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره 33، 113- 134.
-  طبیب­زاده، امید (1388)، ظرفیت صفت در فارسی، نامه­ی فرهنگستان، دوره 5، شماره 5، 3-26.
-  عاصی، مصطفی؛ رضاقلی فامیان، علی و آقاجانی، داریوش (1385)، «به سوی طراحی شبکه­ی واژگانی صفات زبان فارسی»، مجله­ی زبان و زبان­شناسی، 125- 136.
-  عبدالکریمی، سپیده (1394)، «بررسی انواع هم­معنایی میان فعل­های ساده فارسی و متناظر صوری- معناییِ مرکّب آنها»، دو­ماهنامه­ی جستارهای زبانی، شماره 6، 201- 227.
-  فرشیدورد، خسرو (1382)، دستور مفصل امروز، تهران: انتشارات سخن.
-  کاویانی فردزاده، الهام (1396)، بررسی چندمعنایی چهار پیشوند غیر­فعلی نفی در زبان فارسی براساس چارچوب چندمعنایی اصولی و رویکرد نمایه رفتاری، پایان­نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه شیراز، شیراز.
-  ماهوتیان، شهرزاد (1378)، دستور زبان فارسی از دیدگاه رده­شناسی، (ترجمه­ی مهدی سمائی تهران: نشر مرکز.
-  منشی­زاده، مجتبی (1383)، «نگاهی تازه به صفت لیاقت»، مجله­ی دستور، شماره 1، 53-57.
-  ناتل خانلری، پرویز (1343]1373[)، دستور زبان فارسی، تهران: توس.
-  همایون فرخ، عبدالرحیم (1337 ]1364[)، دستور جامع زبان فارسی، تهران: علمی.
-  AleAhmad, A., Amiri, H. Darrudi, E. Rahgozar, M. and Oroumchian, F. (2009), Hamshahri: A standard Persian text collection, Knowledge Based Systems, 22(5), 382-387.
-  Atkins, B. T. S. (1987), Semantic ID tags: Corpus evidence for dictionary senses, in Proceedings of the Third Annual Conference of the UW Centre for the New Oxford English Dictionary, 17–36.
-  Bertoldi, A. and Chishman, R. (2007), Improving legal ontologies through semantic representation of adjectives, International Conference on Semantic Computing, DOI: 10.1109/ICSC.2007.44
-  Biber, D., Johansson, S., Leech, G., Conrad, S. and Finegan, E. (1999), Longman grammar of spoken and written English, London: Longman.
-  Brown, K. and Miller, J. (2013), The Cambridge dictionary of linguistics, New York: Cambridge University Press.
-  Charles, W. G. and Miller, G. A. (1989), Contexts of antonymous adjectives, Applied Psycholinguistics,10 (3), 357–375.
-  Croft, W. (2012), Verbs: aspect and causal structure, Oxford: Oxford University Press.
-  Cruse, D. A. (2000), Meaning in language, Oxford: Oxford University Press.
-  Deese, J. (1964), The associative structure of some common English adjectives. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 3 (5), 347–357.
-  Divjak, D. (2010), Structuring the lexicon: A clustered model for near-synonymy, Berlin/New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
-  Divjak, D. and Gries, Th. (2006), Ways of Trying in Russian: Clustering Behavioral Profiles, Corpus Linguistics and Linguistic Theory. No 2 (1): 23-60.
-  Dixon, R. W (2004), Adjective Classes in Typological Perspective, In Dixon, R.M.W. & Aikhenvald, A (eds.) Adjective Classes: A Cross linguistic Typology.
-  Dixon, R. W (2010), Basic linguistic theory, Oxford: Oxford University Press.
-  Dixon, R. W. (1982), Where have all the adjectives gone? and other essays in syntax and semantics, The Hague: Mouton.
-  Edmonds, Ph, and Hirst, G. (2002), Near Synonymy and Lexical choice, Computational Linguistics, Vol 28, 105-144.
-  Edo Marza, N. E. (2011), A comprehensive corpus-based study of the use of evaluative adjectives in promotional hotel websites, Odisea, No: 12, ISSN 1578-3820. 97-123.
-  Fellbaum, C., Gross, D. and K. Miller. (1993), Adjectival in wordnet, Five Papers on wordnet, Eds. G. Miller et al, CSL Report 43.
-  Ferris, C. D. (1993), The Meaning of Syntax, A Study in the Adjectives of English , London/New York: Longman.
-  Geeraerts, D. (2006), Methodology in Cognitive Linguistics, In G. Kristiansen, M. Achard, R. Dirven, & F. J. Ruiz de Mendoza Ibanez (Eds.), Cognitive Linguistics: Current applications and future perspectives (pp. 21–50), Berlin & New York: Mouton de Gruyter.
-  Glynn, D. and Robinson, J. (2014), Corpus Methods for Semantics: Quantitative studies in polysemy and synonymy, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
-  Glynn, D., and Fischer, K. (Eds.). (2010), Quantitative Cognitive Semantics: Corpus-driven approaches, Berlin & New York: Mouton de Gruyter, DOI: 10.1515/9783110226423.
-  Golshaie, R. (2016), A corpus study on identification and semantic classification of light verb constructions in Persian: the case of the light verb xordan 'to eat/ collide', Language Sciences, Volume 57, 21-33.
-  Gonzalez-Marquez, M., Mittelberg, I., Coulson, S., and Michael S. (Eds.). (2008), Methods in Cognitive Linguistics, Amsterdam & Philadelphia: John Benjmains.
-  Gries, Th. S. and Divjak, D. (2009), Behavioral profiles: a corpus-based approach to cognitive semantic analysis, In New directions in Cognitive Linguistics, Vyvyan Evans and Stephanie Pourcel (eds.), 57–75.
-  Gries, Th. S. and Otani, N. (2010), Behavioral profiles: A corpus-based perspective on synonymy and antonymy, ICAME Journal, No 34, 121- 150.
-  Gries, Th. S., and Stefanowitsch, A. (Eds.). (2006), Corpora in Cognitive Linguistics: Corpus-based approaches to syntax and lexis, Berlin & New York: Mouton de Gruyter, DOI: 10.1515/9783110197709.
-  Hanks, P. (1996), Contextual Dependency and Lexical Sets, International Journal of CorpusLinguistics,1 (1), 75–98.
-  Jones, S., Paradis, C., Murphy, M. L., and Willners, C. (2007), Googling for opposites: a web-based study of antonym canonicity, Corpora, 2, 129-154.
-  Justeson J. S. and Kats, S. M. (1991), Co-occurrences of antonymous adjectives and their contexts, Computational Linguistics 1 (1), 1–19.
-  Kerbrat-Orecchioni, C. (1980), L’ enunciation, De la subjectivité dans le langage, Paris: Armand Colin.
-  Krejcie, R. V. and Morgan, D.W. (1970), Determining sample size for research activities, Educational and Psychological measurement, No, 30, 607-610.
-  Kuznetsova, J. (2015), Linguistics profiles, Berlin/Boston: Walter de Gruyter. GmbH.
-  Lakoff, G. (1987), Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago: University of Chicago Press.
-  Lakoff, G. (1993), The Contemporary Theory of Metaphor, In A. Ortony (Ed), Metaphor and Though, pp 202-251, Cambridge: Cambridge University Press.
-  Lakoff, G. and Turner, M. (1989), More than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor, Chicago: University of Chicago Press.
-  Lakoff, G., and Johnson, M. (1980), Metaphors We Live by, Chicago and London: The University of Chicago Press.
-  Lee, S. (1994), Untersuchungen zur Valenz des Adjektivs in der deutschen Gegenwartssprache, Berlin: Lang.
-  Matthews, P. H. (2014), The position of adjectives in English, London: Oxford University Press.
-  McEnery, T and Hardie, A. (2012), Corpus Linguistics: Theory, Method and Practice, Cambridge: Cambridge University Press.
-  Moser, Ch. (2014), Synonymy, plesionymy and sameness of meaning: A corpus-based behavioral profiles analysis of adjectives of size, Master Thesis, University of Wien.
-  Sinclair, J. (1990), Collins Cobuild English Grammar,London: Happer Collins.
-  Stefanowitsch, A., and Gries, Th. S. (Eds.). (2006), Corpus-based approaches to metaphor and metonymy, Berlin & New York: Mouton de Gruyter, DOI: 10.1515/9783110199895.
-  Teyssier, J. (1968), Notes on the syntax of the adjective in Modern English, Lingua 20, 225-49.