بررسی ساخت اطلاع و ساخت نحوی سازه‌های پسایند‌شده در جملات ساده نشان‌دار فارسی (یک مطالعه پیکره محور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

3 استادیار گروه زبان انگلیسی، دانشکده علوم پزشکی ایلام، گروه آموزش زبان انگلیسی

4 استاد گروه زبان‌شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

ساخت اطلاع نحوه توزیع اطلاع کهنه (مفروض) و نو در جملات است که نقش مهمی در صورت‌بندی جملات دارد. در پژوهش حاضر، تاثیر وضعیت اطلاعی، نقش دستوری و مقوله نحوی سازه‌ها را در پسایندسازی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای تحقق این هدف، پیکره‌ای شامل 226 جمله ساده (بی‌نشان و نشان‌دار) مورد بررسی قرار گرفت. طبقه‌بندی وارد و بیرنر (2004) و همچنین بیرنر (2013) از مصادیق کلامی به‌عنوان چارچوب نظری جهت طبقه‌بندی مصادیق سازه‌ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که از نظر وضعیت اطلاعی، اکثر سازه‌های پسایندشده در انواع جملات ساده فارسی به لحاظ کلامی کهنه (یا استنباطی) هستند، هرچند که از منظر شنونده نو طبقه‌بندی می‌شوند. از نظر نقش دستوری، در همه انواع جملات نشان‌دار، سازه‌های بیانگر فاعل بیشتر از دیگر نقش‌های دستوری پسایند‌شده است. همچنین، گروه حرف اضافه‌ای و گروه اسمی مقولاتی هستند که بیشتر از دیگر مقولات پسایند‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


-  دبیر­مقدم، محمد (1392)، رده‌شناسی زبان‌های ایرانی، دو جلد تهران: سمت.
راسخ­مهند، محمد (1382)، «قلب نحوی در زبان فارسی»، رساله دکتری زبان­شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
-  راسخ­مهند، محمد و قیاسوند، مریم (1392)، «عوامل مؤثر بر پسایندسازی در فارسی»، مجله زبا­­نشناسی و گویش‌های خراسان، شماره پیاپی 9، پاییز و زمستان 92.
-  شهیدی، نوشین (1379)، «مبتداسازی در زبان فارسی با نگاهی نقش­گرا»، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه علامه ­طباطبائی.
-  علایی، مجید (1397)، «چیدمان سازه­ها در زبان فارسی متأثر از وزن دستوری: تبیینی پردازش­محور»، دو ماه نامه علمی- پژوهشی جستارهای زبانی، د 9، ش 5 (پیاپی 47).
-  گوهری، حبیب (1390)، «ساخت اطلاع در انگلیسی و فارسی و نحوه بازنمائی آن، رساله دکتری»، دانشگاه علامه طباطبائی.
-  گوهری، حبیب (۱۳۹۲)، «برخی پیامدهای نظریه ی ساخت اطلاع برای ترجمه»مجله جستارهای زبانی، دوره ۴، شماره ۱.
-  مدرسی، بهرام (1386)، «ساخت اطلاع و بازنمایی آن در زبان فارسی»، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
-  منشی‌زاده، مجتبی و گوهری، حبیب (۱۳۹2)، «بررسی پارامتر تشخیص (نا)پذیری بر روی نمود زبانی»، مجله جستارهای زبانی، دوره ۲، شماره‌ی ۴.
-  Birner, Betty J. (1994), Information Status and Word Order: An Analysis of English Inversion. Language 70: 233-59.
-  Birner, Betty J. and Mahootian, Shahrzad. (1997), Functional constraints on inversion in English and Farsi. Language Sciences 18(1-2): 127-138.
-  Birner, Betty J., (2013), Information Status and Non-canonical Word Order in English. John Benjamins, Amsterdam.
-  Chafe, Wallace. (1976), Givenness, Contrastiveness, Definiteness, Subjects, Topics, and Point of View. In Charles Li, ed., Subject and Topic. Academic Press, New York, 25-55.
-  Faghiri, P, and Pollet Samvelian. (2015), Constituent Ordering in Persian and the Weight Factor in Empirical Issues in Syntax and semantics 10, ed. Christopher Pinon, 215- 232.
-  Prince, Ellen F. (1992), The ZPG Letter: Subjects, Definiteness, and Information-Status. In Sandra Thompson and William Mann, eds., Discourse Description: Diverse Analyses of a Fundraising Text. John Benjamins, Amsterdam, pp. 295-325.
-  Rasekh Mahand, M., Mojtaba Alizadeh-Sahraei, Rahele Izadifar. (2016), A corpus-based analysis of relative clause extraposition in Persian in Ampersand 3 (2016) 21-31.
-  Shafiei, Soheila. (2014), Postposing and Information Structure in English and Farsi. Downloaded from pubFactory. Norwegian University of Science and Technology.
-  Ward, Gregory and Birner, Betty J. (2004), Information Structure and Non-canonical Syntax.” in The Handbook of Pragmatics. Horn Laurence and Gregory Ward (Eds.). Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing, 152-174.
-  Winkler, Susanne. (2012), The Information structure of English. In The Expression of Information Structure edited by: Krifka, Manfred and Renate Musan. Frank Benno Junghanns, Berlin. Germany.