بررسی رده شناختی ساخت‌های همراهی در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

2 استادیار زبان شناسی، گروه زبان انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

چکیده

پژوهش‌حاضر به‌بررسی‌ساخت‌همراهی فارسی با اتکا بر رویکرد رده‌شناسی استولز و همکاران‌(2006)‌می‌پردازد. آن‌ها سه رده‌‌زبانی ( (B) , (Aو (C) را در طبقه‌بندی زبان‌ها پیشنهاد‌کرده‌اند. هدف این‌است که بدانیم ساخت‌‌همراهی فارسی دارای چه ویژگی‌های است و زبان‌فارسی در کدام‌گروه از رده‌های پیشنهادی قرار‌دارد. بررسی داده‌ها نشان‌می‌دهد که ساخت‌همراهی فارسی به سه نوع رابطه‌‌همراهی، ابزاری و حالت تقسیم‌می‌شود. گروه اول، شامل سه زیرمجموعه همراهی فردی‌با فرد‌دیگر، فردی با خودش و چندین فرد‌در یک‌گروه است. گروه دوم، شیء در مقام‌ابزار، وسایل حمل‌و‌نقل، عضو بدن و ابزار جاندار می‌باشد. گروه‌سوم، همراهی با مفاهیم-عاطفی حالت رویداد فعل را نشان‌می‌دهد. سازه‌های‌درونی ساخت‌‌همراهی شامل همراهی‌کننده، همراهی‌شونده و رابط میان آن‌هاست. بررسی شواهد زبان‌فارسی با استناد بر ویژگی‌های اصلی(عاملیت، همپایگی و مالکیت‌) و فرعی(مقید بودن، کاربرد بدونِ و فقدان نشانه ) نشان‌می‌دهد که این زبان بر خلاف زبان‌هایی مانند‌ارمنی، سواحیلی و ایسلندی در زبان‌های گروه (B) قرار می‌گیرد و همانند زبان-های آلمانی و سوئدی عمل‌می‌کند.

کلیدواژه‌ها


-  انوری، حسن (1380)، فرهنگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
-  خطیب رهبر، خلیل (1367)، دستور زبان فارسی، تهران: مهتاب.
-  شریعت، محمد جواد (1372)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات اساطیر.
-  صادقی، علی­اشرف (1349)، «حروف اضافه در فارسی معاصر»، نشریه‌ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز.
-  قریب، عبدالعظیم و دیگران (1370)، دستور زبان فارسی (پنج استاد)، تهران: انتشارات اشرفی.
-  مختاری، شهره و رضایی، حدائق (1392)، «بررسی شبکه معنایی حرف اضافه‌ی (با) در زبان فارسی»، مجله زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد، ش 9، 73-94.
-  مشکوۀ الدینی، مهدی (1370)، دستور زبان فارسی بر پایه‌ی نظریه‌ی گشتاری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-  ناتل خانلری، پرویز (1373)، دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: توس.
-  واعظی، هنگامه (1394)، «ساخت­های همراهی در زبان فارسی: تحلیلی معنا­بنیاد»، مجموعه مقالات برتر، سومین همایش­ملی ­زبان­شناسی و آموزش­زبان فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد: به کوشش سید محمد حسینی معصوم و شهلا شریفی، نشر نویسه پارسی.
-  همایونفرخ، عبدالرحیم (1363)، دستور جامع زبان فارسی، شرکت چاپ و انتشارات علمی.
-  Haspelmath, M (2000), Coordination . In: Shopen, Timothy (ed). Language typology and linguistic description, 2nd edition. Combridge: Combridge university press.
-  Marantz, A.p.(1984), on the nature of grammatical relations. Cambridge,MA: the MIT Press.
-  Payne, John R.(1985), Complex phrases and complex sentences. Language typology and syntactic description vol. 2: complex constructuin, ed. By Timothy shopen. Combridge university press.
-  Stassen, Leon (2000), AND-language and WITH- languages. Linguistic typology 4, 1-54.
-  Stolz, Thomas, Cornelia Sttoh & Aina Urdze (2006(, on comitatives and related categories: a typological study with special focus on the language of Europe. Berlin & New York: Mouton de Gruyter.