بررسی چند‌معنایی فعل «شکستن» براساس انگاره‌ی معناشناسی قالبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی،دانشکده‌ی زبان و ادبیات دانشگاه کردستان.

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی، دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کردستان.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی چندمعنایی فعل شکستن در زبان فارسی بر اساس معناشناسی قالبی مورد نظر فیلمور (1982) انجام گرفته است. روش پژوهش از نوع کیفی و به روش توصیفی-تحلیلی بوده که داده‌ها از طریق بررسی فرهنگ بزرگ سخن (1383) و همچنین با استفاده از مصاحبه با سخنوران انجام شده است. این پژوهش به دنبال پاسخی برای این پرسشهاست که قالبهای معنایی فعل شکستن کدام‌اند؟ و این قالب‌های مختلف معنایی چگونه در باهم‌آیی با واژگان دیگر این معانی را به-دست می‌دهند؟ نگارندگان در بررسی معانی چندگانه‌ی فعل شکستن، معانی متمایز این فعل را بهدست داده اند. یافتههای پژوهش نشان می‌دهد که فعل شکستن دارای 40 قالب معنایی می‌باشد که معنایِ "ضربه و ترک" به عنوان معنای سرنمون و دیگر معانی نیز در 7 خوشه‌ی معنایی؛ همچون «غم و ناراحتی» و «ارزش و احترام»، «پایان»، «تقلیل معنایی»، «چندمعنایی»، «فشار» و «استعاری» به عنوان معانی حاشیه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها


-  افراشی، آزیتا؛ صامت جوکندان، سید سجاد (1393)، «چندمعنایی نظام‌مند با رویکردی شناختی: تحلیل چندمعنایی فعل حسی «شنیدن» در زبان فارسی»،ادب پژوهی، (8)30، 29-59.
-  انوری، حسن (1383)، فرهنگ روز سخن، تهران: انتشارات سخن.
-  حسابی، اکبر (1395)، «قالب‌های معنایی خوردن از منظر معناشناسی قالبی»، مجله­ی زبان و زبان­شناسی، دوره­ی 11، شماره 22، بهار و تابستان.
-  دبیرمقدم، محمد (1378)، زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، تهران: انتشارات سخن.
-  دهقان، مسعود (1397)، «بررسیِ معنایی حروف اضافه‌ی/læ/،­/wæ/ ، /wægærd/  و /wæpi/ در کردی بر اساس رویکرد شناختی»، مجله­ی جستارهای زبانی، دوره­ی 9، شماره­ی 2، خرداد و تیر.
-  گندمکار، راحله (1393)، «تحلیل معنایی واژگان زبان فارسی بر مبنای رویکرد معنی‌شناسی قالب‌بنیاد»، علم زبان، (2) 2، 142- 117.
-  Evans, V. & M. Green (2006), Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
-  Fillmore, C. J. (1982), "Frame semantics. In The Linguistic Society of Korea" (ed.), Linguistics in the Morning Calm. Seoul: Hanshin, 111-137.
-  Fillmore, C. J., & B. T. Atkins (1992), "Towards a frame-based organization of the lexicon: The semantics of RISK and its neighbors". In A. Lehrer & E. Kittay (Eds.), Frames, fields, and contrasts: New essays in semantic and lexical organization. Hillsdale: Lawrence Erlbaum, 75-102.
-  Fillmore, C. J. (2006a). Frame semantics. Dirk Geeraerts. Basic readings. Mouton de Gruyter, 373-400. Originally published in 1982 in Linguistics in the morning calm, linguistic society of Korea (ed.). Seoul: Hanshin Publishing Company.
-  Geeraerts, D. (2010). Theories of lexical semantics. Oxford University Press.
-  Miller, G. (1998). WordNet: an electronic lexical database. Christiane Fellbaum (Ed.). MIT Press.
-  Barsalou, L. (1992a). Frames concepts and conceptual fields in A. Lehrer and E.  Kittay (eds) Frames Fields and contrasts. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum, 21-74.