استعاره های مفهومی غم در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان‌شناسی، دانشگاه تهران

2 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه تهران

3 دانشیار زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

4 استاد زبان‌شناسی، دانشگاه تهران.

چکیده

نگارندگان در مقاله حاضر، به بررسی چگونگی مفهوم ­سازی استعاری حوزه عاطفیغم در پایگاه دادگان زبان فارسی می‌پردازند. برای نیل به این هدف، با استفاده از چندین کلیدواژه مرتبط با حوزه غم و جستجوی آنها در پایگاه دادگان زبان فارسی، 2098 عبارت زبانی پیدا شد که از این تعداد 526 عبارت استعاری به‌دست آمد. سپس این عبارات استعاری با توجه به نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون (1980) تبیین شد و نگاشت­های استعاری آنها (شامل 535 استعاره عام و 247 استعاره خاص) به‌دست آمد. نگارندگان، سپس، با توجه به پربسامدترین و متداول ­ترین نگاشت ­های استعاری و پربسامدترین استعاره­ های مفهومی عام و خاص، به این نتیجه دست یافتند که فارسی ­زبانان برای مفهوم­ سازیغم بیش تر از حوزه­ های مبدأ ماده یا شیء، مکان و زمان، جانداری، ظرف و مظروف، تجربه و بیماری/آسیب فیزیکی استفاده می­ کنند. همچنین، در خلال این پژوهش تعیین گردید که اندام­واژه «دل» بیشترین کاربرد را برای بیان و مفهوم ­سازیغم در سخنوران زبان فارسی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  احمدی، امیر (1389)، «تشخیص استعاره­های زبان­شناختی با استفاده از MIPVUL» در پازند فصلنامه علمی زبان، ش 22 و 23، پاییز و زمستان. 7-17.
-  افراشی، آزیتا؛ صامت جوکندان، سید سجاد (1391)، «استعاره­های مفهومی رنگ در زبان فارسی: تحلیلی شناختی و پیکره­بنیاد، شماره 280. 42-54.
-  افراشی، آزیتا؛ مقیمی­زاده، محمدمهدی (1394)، «استعاره­های مفهومی شرم در شعر کلاسیک فارسی»، در دست چاپ در مجله علمی­پژوهشی زبان­شناخت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-  تباری، فاطمه؛ افراشی، آزیتا (1395)، «استعاره­های مفهومی خشم در زبان فارسی: رویکرد شناختی و پیکره­ای»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی خشونت کلامی، تهران: نشر نویسه پارسی، 143-167.
-  خداپرستی، فرج­الله (۱۳۷۶)، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، شیراز: دانشنامۀ فارس.
-  دیلمقانی، سمیرا (1391)، «تحول تاریخی استعاره مفهومی در زبان فارسی: مطالعه موردی سمک عیار»، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
-  زورورز، مهدیس؛ افراشی، آزیتا؛ عاصی، مصطفی (1392)، «استعاره­های مفهومی شادی در زبان فارسی: یک تحلیل پیکره­مدار»، زبان­شناسی و گویش­های خراسان، سال 5، شماره 9، 49-72.
-  صراحی، محمدامین؛ عموزاده، محمد (1392)، «بررسی مقایسه­ای استعاره­های خشم در زبان فارسی و انگلیسی»، نشریه پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، سال 3، شماره 6، 39-60.
-  طالبی، مهناز؛ افراشی، آزیتا؛ حق­بین، فریده (1395)، «بررسی استعاره خشم در نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتای بینایشان»، مجله زبان­پژوهی. انتشار آنلاین:
http: //jlr.alzahra.ac.ir/article_1861_0.html
-  قوچانی، بیتا؛ افراشی، آزیتا؛ عاصی، مصطفی (1395)، «استعاره حوزه مفهومی ترس در زبان فارسی: رویکردی شناختی و پیکره­ای»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی معناشناسی شناختی، تهران: نشر نویسه پارسی، 201-226.
-  معصومی، علی و کردبچه، مریم (1389)، «استعاره­های هستی­شناختی در دست­نوشته­های کودکان»،پازند، شماره 22 و 23، 79-98.
-  ملکیان، معصومه؛ ساسانی، فرهاد (1392)، «بیان استعاری غم و شادی در گفتار روزمره»، نشریه پژوهش­های زبان­شناسی تطبیقی، سال 3، شماره 5، 113-139.
-  مولودی، امیرسعید (1384)، «مفهوم­سازی استعاری احساسات در زبان فارسی: رویکرد شناختی»، رساله دکترای دانشگاه تهران.
-  Afrashi, A, (2011), “Shame in Persian: A Cognitive, Cultural perspective” in Emotion, Cognition, Communication conference, Corpus: University of Nicosia and Surbonne.
-  Apresjan, V, (1997), “Emotion Metaphors and Cross-Linguistics conceptualization of emotions” in Cuadernos de Filologia Inglesa. Vol. 6, No. 12, 179-195.
-  Bakhtiar, M, (2015), “Cognitive model of GHEIRAT in Persian” in Cognitive Linguistic Studies. Vol. 2, No. 2, 257-288.  
-  Barcelona, A, (1986). “On the Concept of Depression in American English: A Cognitive approach” in REVISTA CANARIA DE ESTUDIOS INGLESES, Vol.12, 7-35.
-  Bogacz, A, (2015), “Negative Emotions in English and Polish phraseology: A Cognitive Approach”. Phd thesis: University of Rzeszow.
-  Deignan, A, (1995), Collins Cobuild Guides to English 7: Metaphor. London: Harper Collins.
-  Deignan, A, (2005), Metaphor and Corpus Linguistics: Converging evidence in language and communication research. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publication Company.
-  Dirven, R. Goossens, L. Putseys, Y. Vorlat, E, (1982), The Scene of Linguistic Action and Its Perspectivization by Speak, Talk, Say, And Tell. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins.
-  Evans, v, (2007), Glossary of Cognitive linguistics, Edinburgh University press.
-  Gries, S. Th, & Stefanowitsch, A, (2006), corpus-based approaches to Metaphor and Metanymy. Berlin/ New York: Moutin de Gruyter.
-  Jakobson, Roman & M.Halle, (1956), Fundamentals of Language, The Hague, Mouton.
-  Kovecses, Z, (2000), Metaphor and Emotion: Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Lakoff, G., & Johnson, M, (1980), Metaphors we live by. Chicago: University of Chicago Press.
-  Lakoff, George, (1993), Contemporary theory of metaphor». New York: in Ortony, A. (Ed).Metaphor and Thought (2nd Ed.). Cambridge University Press. 202-251.
-  Lehrer, A. (1982), Wine and Conversation. Bloomington: Indiana University Press.
-  LY, BUI KHANH, (2012), “A Study on Cognitive Metaphors of negative emotions in English and Vietnamese”. MA thesis in English Language: University of DANANG.
-  Moradi, M & Pirzad Moshak, Sh, (2013), “A Comparative and Contrastive study of Sadness Conceptualization in Persian and English” in English Linguistic Research (ELR). Vol. 2, No. 1. 107-112.
-  Reddy, M, (1979), “The Conduit Metaphor” in A, Orthony. (ed). Metaphor and Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Tissari H, (2008), On the concept of sadness: Looking at words in contexts derived from corpora. In Lewandowska-Tomaszczyk B. (Ed.), Corpus linguistics, computer tools, and applications: State of the art (291–308).
-  Wen Feng, Li. (2008), “Chou (sadness) in Chinese and English writings: an experimental study” in Cross-cultural Communication, Vol. 4, No. 1, 44-51.
-  Wierzbicka, A. (2009), “Language and Metalanguage: key issues in emotion research, Emotion review. Vol. 1, No. 1, 3-14.
-  Yu, N. (1995), “Metaphorical expressions of anger and happiness in Chinese and English” in. Metaphor and Symbolic Activity, 10(2), 59-92.