بازکاوی سورۀ بقره بر اساس نظریه آمیختگی مفهومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

3 دانشجو ی دکتری دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

در زبان­ شناسی شناختی مفهوم ­سازی نقش بسیار مهمی در شناخت معنا دارد. نظریه «آمیختگی مفهومی» به خوبی توانسته روش مفهوم ­سازی و معنای موجود در ذهن را با بررسی زبان مورد تحلیل قرار دهد. بررسی دقیق متون و درک همه ­جانبۀ معانی آن ها باعث شد تا این نظریه در تحلیل و بررسی قرآن به دلیل مفهومی ­بودن آن مورد استفاده قرار گیرد. این پژوهش سورۀ بقره را به‌عنوان بخشی از کتاب آسمانی برگزید و با گزینش آیات منتخبی از آن مفهوم حقیقی و معنوی آنها را با استفاده از دیدگاه آمیختگی مفهومی بیان نمود. هدف این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده، بیان مفاهیم پنهان در قرآن و نمایش هنرآفرینی آن در بیان مسائل گوناگون و پاسخ به این سؤال است که اولاً آیا دیدگاه آمیختگی مفهومی در قرآن کریم قابل انطباق است؟ ثانیاً چگونه آمیختگی مفهومی در قرآن به‌کار گرفته شده است؟ پس از تحلیل شناختی آیات این نتیجه حاصل شد که آمیختگی در تحلیل آن ها مفید واقع شده و علاوه بر مطرح کردن مسائل انتزاعی، توصیف قشرهای مختلف جامعه و احکامی مانند قصاص کاربرد دارد و این قابلیت در آن وجود دارد که به بهترین شکل ممکن ابعاد پنهان این مسائل را به مخاطب عرضه نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  قرآن کریم.
-  برکت، بهزاد؛ روشن، بلقیس؛ محمد ابراهیمی، زینب؛ اردبیلی، لیلا (1391)، «روایت­شناسی شناختی (کاربست نظریه امیختگی مفهومی بر قصه­های عامیانه ایرانی)»، ادب­پژوهی، شمارۀ 21، پاییز 91: 9- 32.
-  پور ابراهیم، شیرین (1396)، «کاربست نظریۀ آمیختگی مفهومی در مفهوم­سازی شهادت در شعر پایداری»، نشریه ادبیات پایداری، سال نهم، شمارۀ هفدهم، پاییز و زمستان، 65- 85.
-  صباحی گراغانی، حمید؛ حیدریان شهری، احمدرضا؛ حسین­زاده، عبدالرضا محمد (1395)، «بررسی استعارۀ مفهومی در سورۀ بقره (رویکرد زبانشناسی شناختی)»، نشریۀ ادب و زبان، شمارۀ 39، بهار و تابستان، 85-107.
-  طباطبایى، محمدحسین (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، 20 جلد، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى: قم.
-  قائمی­نیا، علیرضا (1390)، معناشناسی شناختی قرآن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی: تهران.
-  قائمی­نیا، علیرضا (1396)، استعارۀ مفهومی و فضاهای قرآن، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی: تهران.
-  مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیة: تهران.
-  Coulson Seanna, Todd Oakley (2000), Blending basics. Cogn Linguist.
-  Evans, Vyvyan & green, Melanie. Cognitive Linguistics (2006), an introduction, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
-  Fauconnier Gilles (2001), Conceptual blending and analogy. In: Gentner Dedre, Holyoak Keith, Kokinov Boicho, editors. The analogical mind: perspectives from cognitive science. Cambridge: MIT Press.
-  Fauconnier Gilles, Mark Turner (2001), The way we think: conceptual blending and the Mind's hidden complexities. New York: Basic Books.
-  Fauconnier, Gills. (1985), Mental spaces, Cambridge, M A. MIT press.
-  Fauconnier, Gills. (1997), Mapping in thought and language, Cambridge, Cambridge university press.
-  Lakoff, G. and M. Johnson, (1980), Metaphors We Live By. University of Chicago Press.
-  Lakoff, George & Johnson, Mark (1999), Philosophy in the Flesh: the embodied mind and its challenges to western thought, New York, Basic Books.
-  Lakoff, George. (1992), "The Contemporary Theory of Metaphor" in Andrew Ortony (Ed), Metaphor and Thought, Cambridge University press.
-  Langacker, Ronald (2008), Cognitive Grammar a Basic Introduction, Oxford University Press.