بررسی شبکه معنائی دو حرف‌اضافه: bæ, læ در زبان کردی سورانی و پیرااضافه های: " læ … æwæ/dɑ, bæ… æwæ/dɑ " در چهار چوب معناشناسی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی همدان

2 استادیار دانشگاه پیام نور قزوین

چکیده

چکیده:در پژوهش پیشرو دو حرف‌اضافه زبان کردی سورانی læ, bæ در چارچوب معناشناسی شناختی موردپژوهش قرارگرفته است. معناشناسی شناختی رویکرد ویژه به چندمعنایی حروف اضافه داشته و یکی از الگوهای موفق در این چارچوب، الگوی "چندمعنایی قاعده‌مند" تایلر و ایوانز(2003)است. آنچه این پژوهش را متمایز می‌سازد وجود پایانه‌های ,æwæ ،dɑ در پایان گروه اسمی مدخول دو حرف læ, bæ است که موجب پیدایش چهار پیرااضافه ‌شده است.حرف læ دارای 15 معنی است که معنی اولیه آن "مبدأ/منشأ" است. پیرااضافه læ…æwæ خاص معنی اولیه و خوشه استعاری آن، پیرااضافه læ…dɑ خاص معنی خوشه ظرفیت و صورت منفرد læ خاص سایر معانی. حرف bæ دارای 12 معنی متمایز است و معنی اولیه آن "الصاق" است. پیرااضافه læ…æwæ خاص معنی الصاق و معانی استعاری آن است و پیرااضافه bæ…dɑ خاص خوشه ظرفیت است و همچنین صورت منفرد حرف‌ اضافه bæ خاص سایر معانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  دانشور کشکولی، مرجان؛ عموزاد، محمد و رضائی، حدائق (1395)، ابعاد معنایی مکانی «زیر» بر اساس مدل چند معنایی قاعده‌مند، دوماهنامه جستارهای زبانی، د7، ش6 (پیاپی34): 443-415.
-  دبیر مقدم، محمد (‌1392)، رده‌شناسی زبان‌های ایرانی، ج دوم، تهران: سمت.
-  راسخ مهند، محمد (1389)، بررسی معنایی حروف اضافه مکانی فرهنگ سخن بر اساس معنی‌شناسی شناختی، ادب پژوهی، شماره 14: 66- 49.
-  راسخ مهند، محمد و رنجبر ضرابی، نفیسه (1392)‌، بررسی شبکه معنایی حروف اضافه «در» و «‌سر»، پژوهش­های زبان‌شناسی تطبیقی، ‌سال 3، شماره 5، 111- 95.
-  زاهدی، کیوان و محمدی زیارتی، عاطفه (1390)، شبکه معنایی حرف‌اضافه‌ی فارسی «‌از» در چهارچوب معنی‌شناسی شناختی، تازه­های علوم شناختی، سال 13، شماره 1: 80- 67.
-  سراجیان اردستانی،‌ مهدخت (1389)‌، بررسی چندمعنایی حرف‌اضافه «از» در قالب نظریه معنی‌شناسی شناختی، پازند، شماره 23، 63– 45 .
-  عباسی، زهرا (1393)، آموزش فارسی به دانش آموزان غیرفارسی‌زبان (در مناطق دوزبانه ایران)، مجموعه مقالات نخستین همایش آموزش زبان فارسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
-  گلفام، ارسلان و عبدالکریمی، سپیده (‌1387)، عوامل تشخیص نقطه ارجاع از عنصر متغیر و انواع نقطه ارجاع، پازند، شماره 15،‌ 95– 77.
-  گلفام، ‌ارسلان و یوسفی‌راد، فاطمه (‌1385)، رویکرد معناشناسی شناختی به حروف اضافه مکانی زبان فارسی از منظر آموزشی، مطالعه موردی: حرف‌اضافه در نشریه پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 56،‌ 179– 167.
-  مختاری، شهره و رضایی، حدائق (1392)، بررسی شناختی شبکه معنایی حرف‌اضافه «با» در زبان فارسی، زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان،‌ شماره 9 : 94 –73.
-  Brugman, Claudia (1981), The Story of „over‟: Polysemy, Semantics and the Structure the Lexicon, MA thesis, University of California, Berkeley (published New York: Garland, 1988).
-  Brugman, Claudia and George Lakoff (1988), “Cognitive topology and lexical networks". In S. Small, G. Cottrell and M. Tannenhaus (Eds.), Lexical Ambiguity Resolution (pp.477–507). San Mateo, CA: Morgan Kaufman.
-  Dirven, René (1993), “Dividing up physical and mental space into conceptual categories by means of English prepositions”. In Zelinsky-Wibbelt, C. (ed.), The Semantics of Prepositions: From Mental Processing to Natural Language (73–97). Berlin: Mouton de Gruyter.       
-  Edmonds, C. J. (1955), Prepositions and personal affixes in Souther Kurdish. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 17(03), 490-502n.
-  Edmonds, Cecil J. (1957), Kurds, Turks, and Arabs. London, New York: Oxford.
-  Evans, Vyvyan and Andrea Tyler (2004b), “Spatial experience, lexical structure and motivation: the case of in”. In G. Radden and K. Panther (eds.), Studies in Linguistic Motivation (Pp. 157–192). Berlin: Mouton de Gruyter,
-  Golfam, Arsalan and Fatemeh Yousefi Rad (2010), “A Cognitive Semantic Approach to Persian Spatial Prepositions, a Pedagogical Perspective, Case Study: Persian Preposition/dær/”. Pazhuhesh-e Zabanha-ye Khareji, 56: 167-179.
-  Kreitzer, Anatol (1997), “Multiple levels of schematization: a study in the Conceptualization of space”. Cognitive Linguistics, 8(4): 291–325.
-  Lakoff, George (1987), Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. Chicago: University of Chicago Press.
-  Lakoff, George (1987), Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal About the Mind. Chicago: University of Chicago Press.
-  Langacker, Ronald W. (2008), Cognitive Grammar: A Basic Introduction. Oxford: Oxford University Press.
-  Lee, David (2001), Cognitive linguistics: An introduction. Oxford: Oxford University Press.
-  MacKenzie, David Neil (1961), Kurdish Dialect Studies. London: Oxford University Press.
-  Rosch, Eleanor (1975), “Cognitive representations of semantic categories”. Journal of Experimental Psychology: General, 104: 192–233.
-  Rosch, Eleanor (1978), “Principles of categorization”. In E. Rosch and B. Lloyd (eds.), Cognition and Categorization (27–48). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
-  Samvelian, pollet. (2007), A lexical account of sorani Kurdish prepositions. In Stefan muller(ed): proceedings of the 14th international conferences on Head Driven Phrase Structure Grammar, stand ford department of linguistics and CSLI's LinGO Lab (235-249). Stanford, CA: CSLI publications.
-  Tyler, Andrea and Vyvyan Evans (2001), “Reconsidering prepositional polysemy Networks: The case of over”. In V. Evans, B. Bergen, and J. Zinken (Eds.), The Cognitive Linguistics Reader (186-238), London: Equinox.
-  Tyler, Andrea and Vyvyan Evans (2003), The semantics of English prepositions: Spatial scenes, embodied meaning and cognition. Cambridge: Cambridge University Press.

منابع به زبان کردی سورانی

-  مان، اسکار (‌2011)، ‌تحفه مظفریه. اربیل: آراس .
-  بختیار، علی (‌2010)، ‌رمان ((دواهه­مین هه­ناری دونیا))‌، سلیمانیه:‌ انتشارات اندیشه.
-  حسین، عارف (‌2011)، رمان ((‌شار))‌، اربیل: انتشارات آراس.
-  سائب، جمیل (‌2010)‌، داستان ((له خه­وما))‌، اربیل: آراس.
-  سجادی، علاءالدین (‌1386)‌، ((رشته مروارید))، سنندج: پرتوک.
شرفکندی، عبدالرحمان (هه­ژار) (1368)‌، ترجمه اشعار خیام، تهران: سروش.
-  شرفکندی، عبدالرحمان ‌(1381)، ((فرهنگ کردی- فارسی))، تهران: سروش.
-  شرفکندی، عبدالرحمان (1997)، ((چیشتی مجیور)) پاریس.
-  شوانی، رفیق محی‌الدین (1997)، ادوات ربط در زبان کردی، بغداد: دانشگاه بغداد دانشکده ابن رشد.
-  عمر امین، وریا (2009)، (( ئاسویه­کی­تری زمانه­وانی))، ‌اربیل: انتشارات آراس.
-  کمال،یاشار (‌2012)‌، ((حه­مه­دوک))، ترجمه: عبدالله حسن‌زاده، اربیل: آراس.
-  کوردییف، ک.ک (1984)، دستور زبان کردی با داده‌های دو گویش کرمانجی و سورانی، ترجمه از روسی به کردی سورانی: دکتر کردستان موکریانی، اربیل: الامانه العامه للثقافه و الشباب.
-  پیکره زبان کردی سورانی، قابل دسترسی در: Kurdish-corpus.uok.ac.ir