نمودگردانی در زبان فارسی: رویکردی مشخصه بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبانشناسی دانشگاه کردستان

چکیده

جستار حاضر به پدیدار نمودگردانی در زبان فارسی می‌پرازد. در این راستا تعامل معناشناختی قیدهای زمانی (تکمیلی، تداومی، بسامدی و تعیین‌گر)، نمودهای دستوری (کامل و ناقص) و زمان دستوری با پنج طبقه‌ی نمودی افعال در سطح جمله مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج تحقیق روشن می‌سازد که پدیدار نمودگردانی به دلیل تعارض معناشناختی میان مشخصه‌های عملگرهای جمله (قید، زمان و نمودهای دستوری) و ویژگی‌های نمودی افعال پدیدار می‌شود. در واقع تحمیل و نمودگردانی برای رفع این تعارض متحقق می‌گردد. در این مقاله تمام موارد نمودگردانی ناشی از ترکیب افعال و عملگرهای جمله بررسی شده، و ترکیب نحوی مشخصه‌های آنها به صورت صوری ترسیم می‌گردد. در نهایت قواعد کلی مربوط به انواع تحمیل در زبان فارسی پیشنهاد می‌گردد. قواعد پیشنهادی توانایی پیش-بینی هر گونه نمودگردانی را در بافت‌های متفاوت نحوی دارند. در پایان نیز قاعده‌ی مربوط به دامنه‌ی عملگرهای جمله در فرایند تعیین نمود نهایی جمله در زبان فارسی ارائه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  چراغی، زهرا و کریمی دوستان، غلامحسین (1392)، طبقه‌بندی افعال زبان فارسی بر اساس ساخت رویدادی و نمودی، پژوهش‌های زبانی، 41-60.
-  رضایی، والی (1391)، نمود استمراری در فارسی معاصر، فنون ادبی، 79-92.
-  دستلان، مرتضی؛ محمدابراهیمی، زینب؛ مهدی بیرقدار، راضیه و روشن، بلقیس (1393)، نمود در زبان فارسی، نگاهی نو برپایه رویکرد شناختی بسط استعاری و مؤلفه‌های نمودی، جستارهای زبانی، 1-20.
-  نغزگوی کهن، مهرداد (1389)، افعال معین و نمایش نمود در زبان فارسی، ادب پژوهی، 93-110.
-  Bybee, J., Perkins, R., & Pagliuca, W. (1994), The Evolution of Grammar: Tense, Aspect and Modality in the Languages of the World. Chicago/London: University of Chicago Press.
-  Comrie, B. (1976), Aspect. New York and Cambridge: Cambridge University Press.
-  Comrie, B. (1985), Tense. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Cortés-Rodriguez, F. (2014), Aspectual features in Role and Reference Grammar: A layered proposal. Revista Espanola de Lingüistica Aplicada. 23-53.
-  De Swart, H. (1998), Aspect Shift and Coercion. Natural Language & Linguistic Theory, 347-385.
-  De Swart, H., & Verkuyl, H. (1999), Tense and Aspect in Sentence and Discourse. electronic Manuscript.
-  De-Swart, H. (2002), Tense, aspect and coercion in a cross-linguistic perspective. Proceedings of the Berkeley Formal Grammar conference University of California. Edit, Berkeley Miriam Butt and Tracy Holloway King. CSLI Publications.
-  Dowty, D. (1979), Word Meaning and Montague Grammar. Boston and London: D. Reidel Publishing Company.
-  Frawley, W. (1999), Linguistic Semantics. New York and London: Routledge.
-  Hojatollah-Taleghani, A. (2008), Modality, Aspect and Negation in Persian. Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.
-  Klein, W. (1994), Time in language. London: Routledge.
-  Langacker, R. W. (1982), Remarks on English Aspect. In P. J. Hopper, Tense-Aspect: Between Semantics and Pragmatics (pp. 265-304). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin Publishing.
-  Langacker, R. W. (2008), Cognitive Grammar: A basic Introduction. Oxford New York: Oxford University Press.
-  Langacker, R. W. (2011), The English present: Temporal Coincidence vs. Epistemic Immediacy. In A. Patard, & F. Brisard, Cognitive Approaches to Tense, Aspect, and Epistemic Modality (45-86). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
-  Michaelis, L. (2004), Type shifting in construction grammar: An integrated approach to aspectual coercion. Journal of Cognitive Linguistics. 1-67.
-  Moens, M. & Steedman, M. (1988), Temporal Ontology and Temporal Reference. Computational Linguistics 14(2). 15–28.
-  Pustejovsky, J. (1995), The generative lexicon. Cambridge University Press, Cambridge.
-  Reichenbach, H. (1947), Elements of Symbolic Logic. New York: The Macmillan Company.
-  Smith, C. S. (1997), The Parameter of Aspect. Dordrecht: Kluwer.
-  Vendler, Z. (1967), Linguistics in Philosophy. Ithaca and London: Cornell University Press.
-  Verkuyl, H. J. (1993), A Theory of Aspectuality: The Interaction Between Temporal and Atemproal Structure. New York and Cambridge: Cambridge University Press.
-  Verkuyl, H. J. (1972), On the Compositional Nature of the Aspect. Springer-Science and Business Media.
-  Verkuyl, H. J. (2005), Aspectual Composition: Surveying the Ingredients. In H. Verkuyl; H. De-Swart and A. Van-Houtin, Perspectives on Aspects. Springer: 19- 41.