میزان رعایت اقتصاد زبانی در واژه‏گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

واژه‏گزینی، فرآیندمعادل‏یابی برای واژه‏های زبان‏های دیگر دریک زبان است. درزبان فارسی واژه‏گزینی به‏صورت رسمی دردو حوزۀ عمومی و اختصاصی بر‏عهدۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. دراین پژوهش، میزان رعایت اصل اقتصاد زبانی که بیانگر استفاده از کم‏ترین موادزبانی برای بیان بیش‏ترین مفهوم است را در واژه‏های وضع‏شده بررسی کرده‏ایم. براین اساس واژه‏های مصوّب فرهنگستان از سال (1376) تا (1391) را با تکیه بر تعداد واژه و تکواژ بررسی کرده‏ایم. با به‏دست آوردن میانگین شانزده سال، در بخش واژه‏های عمومی به این نتیجه رسیدیم که به‏ترتیب 45.78% و 15.93% این واژه‏ها اصل اقتصاد زبانی را رعایت نکرده‏اند. در بخش واژه‏های اختصاصی عدم رعایت در تعداد تکواژ 69.14% و در واژه 26.39% است. بنابراین، یکی از دلایلی که برخی واژه‏های مصوّب فرهنگستان به‏سختی اقبال عام پیدا می‏کند، رعایت نکردن اصل اقتصاد زبانی در فرآیند واژه‏گزینی است و در اکثر مواردی که این واژه‏ها مورد استقبال مردم قرارگرفته‏اند، این اصل رعایت شده‏است.

کلیدواژه‌ها


-  اسلامی، محرم و محمود بی­جن­خان (1384)، واژه­گزینی و واج­آرایی، مجموعه مقالات دومین هم­اندیشی واژه­گزینی و اصطلاح­شناسی، به­کوشش علی کافی، تهران: نشر آثار، 430-448
-  خرمایی، علیرضا (1387)، اصول ساختواژی واژه­سازی و واژه­های نوساختة عمومی، مجله دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد (160): 75-94.
-  شعبانی، اکبر (1385)، بازیابی واژگانی زبان فارسی، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال سی و نهم(3): 161-170.
-  کافی، علی (1371)، «بررسی واژه­های فرهنگستان»، نشر دانش، سال دوازدهم(3): 33-41
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1385)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر چهارم، تهران: نشر آثار.
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1386)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر پنجم، تهران: نشر آثار.
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1387)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر ششم، تهران: نشر آثار.
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1388)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر هفتم، تهران: نشر آثار.
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1389)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر هشتم، تهران: نشر آثار.
-  گروه واژه­گزینی فرهنگستان (1390)، فرهنگ واژه­های مصوب فرهنگستان، دفتر نهم، تهران: نشر آثار.
-  Bybee, J. L. (2011), Markedness: iconicity, economy, and frequency.
-  Croft, W. (2003), Typology and universals. Cambridge University Press.
-  Haiman, J. (1983), Iconic and economic motivation. Language, 781-819.
-  Haspelmath, M., & Sims, A. (2013), Understanding morphology. Routledge.