بررسی تغییرات واکه‌ای پسین گرد در گونه‌های زبانی استان اصفهان: چارچوب واج‌شناسی زایشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه زبانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

در پژوهش حاضرتناوب‌های واکه‌ی پسین گرد درگونه‌های زبانی استان اصفهان، در مقایسه با فارسی معیار مورد بررسی قرار گرفته‌است. داده‌ها از طریق ده ساعت مصاحبه با ده گویشور 30 تا 60 ساله، جمع آوری شده و سپس به‌روش توصیفی - تحلیلی، در چارچوب واج‌شناسی زایشی بررسی شده‌اند. دستاورد مقاله‌ی حاضر قاعده‌ی تبدیل واکه‌ی‌ افراشته‌ی پسین گرد /u/ به واکه‌ی افراشته‌ی پیشین غیرگرد [i] است،در شرایطی که پیش و یا پس از آن آواهای تیغه‌ای بیاید. دستاوردها نشان می‌دهند در شش موقعیت واژه‌ها از این قاعده پیروی نمی‌کنند. هنگامی‌که: 1- قاعده‌ی "مانع" از ساخت تغییر یافته‌ی واژه‌ای جلوگیری‌کند.مانند روز.2- واکه‌ی پسین گرد /u/ به واکه‌ی پیشین گرد [y] تبدیل شده‌باشد. مانند: دود.3-واکه‌ی [u]روساخت واکه‌ی /a/ قبل از خیشومی‌ها باشد. مانند: باغبون. 4-واکه‌ی /u/قبل از خوشه‌‌ی همخوانی بیاید. مانند:دوست. 5-وام‌واژه‌ باشد. مانند: محصول. 6-کلمات، خاص منطقه و محلی باشند.مانند: چوری، خارسو.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد (1375)، زبان پهلوی، تهران: انتشارات معین.
-  بهزادفر، آتنا (1391)، بررسی فرآیند تضعیف و تقویت در گونه‌های مختلف استان مازندران: رویکرد واج‌شناسیزایشی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، زبانشناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
-  پرمون، یدالله (1380)، نظام آوایی فارسی محاوره‌ای معیار امروز: رویکردی زایشی، وزنی(عروضی) و واژگانی، رسالۀ دکتری، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
-  پورعابدی نائینی، سید حسن (1391)، «مقدمه‌ای بر واج‌شناسی گویش نائینی»، فصلنامۀ ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، 19-36، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم انسانی.
-  ثباتی، الهام (1392)، فرآیندهای تضعیف و تقویت درکردی ایلامی:رویکرد واج‌شناسی زایشی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، زبانشناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس.
-  ثمره، یدالله (1364)،  آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجاها، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-  حق‌شناس، علی محمد (1356)،  آواشناسی (فونتیک)، تهران: نشر آگاه.
-  دبیر‌مقدم، محمد (1378)، زبان‌شناسی نظری، تهران: انتشارات سخن.
-  شریفی، گوهر (1387)، بررسی نظام آوایی گونۀ اقلید در چارچوب واج‌شناسی زایشی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکد‌ۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385)، واج‌شناسی (رویکردهای قاعده‌بنیاد)، تهران: سمت.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه؛ نعمتی، فاطمه (زمستان 1385 و بهار 1386)، «برخی فرایندهای اوجی در گویش دلواری»، مجلۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، شماره 63 و 64 : 181- 208، تهران: دانشگاه الزهرا(س).
-  کلباسی، ایران (1370)، فارسی اصفهانی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-  مکنزی، دیویل نیل (1379)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، به ترجمۀ مهشید میر فخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
-  هایمن، لاری ام (1368)،  نظام آوایی زبان، نظریه و تحلیل، به ترجمۀ یدالله ثمره، تهران: فرهنگ معاصر.
-  Carr, Philip (2008), A Glossary of Phonology. Edinburgh University Press.
-  Catford, J.C. (1988), A Practical Introduction to Phonetics. New York:  Oxford1
-  Crystal, D. (1992), An Encyclopedic Dictionary of Language and Languages. Blackwell.
-  Crystal, D. (2003), A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell.
-  Jensen, J.T. (2004), Principles of Generative Phonology: an Introduction. University of Ottawa.
-  Kenstowicz, M. (1994), Phonology in Generative Grammar.UK: Blackwell publishing.
-  Ladefoged, P. (1982), A Course in Phonetics. New York: Harcourt Brace Jovanivich.