فرهنگ‌نگاری در قلمرو زبان‌شناسی شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان‌شناسی پژوهشکده‌ی گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان

چکیده

پس از گذشت تقریباً چهل سال از معرفی زبان‌شناسی شناختی حوزه‌ی پژوهش‌های نظری این شاخه از زبان-شناسی به کاربردهای آن در سایر رشته‌ها گسترش یافت. طی این دوران مطالعات واژگانی از جمله مهم‌ترین دل‌مشغولی‌های زبان‌شناسان شناختی بوده که تأثیر زیادی بر این حوزه گذاشته و جان تازه‌ای به آن بخشیده است. جستار حاضر با طرح این پرسش که دستاوردهای زبان‌شناسی شناختی چگونه و تا چه اندازه می‌تواند به‌ کارِ فرهنگ‌نگاری به‌شیوه‌ایی منسجم و عملی درآید، به بررسی سه جنبه از مفاهیمِ شناختیِ ساختِ معنایِ واژگانی یعنی اهمیت اثرات سرنمون بر ساختار واژگانی، تعامل‌پذیریِ چندمعنایی و ماهیتِ نظام‌مندِ چندمعنایی پرداخته است. موارد پیش-گفته در شکل‌گیری برخی از مهم‌ترین اصول و مفاهیم نظری زبان‌شناسی شناختی نقش داشته‌اند. و نمی‌توان اهمیت هر یک از آنها را در امر فرهنگ‌نگاری از نظر دور داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  امامی، کریم (1385)، فرهنگ معاصر کیمیا (فارسی انگلیسی)، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
-  انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
-  راسخ­مهند، محمد (1392)، درآمدی بر زبان­شناسی شناختی (نظریه­ها و مفاهیم)، تهران: انتشارات سخن.
سعادت، اسماعیل (1384)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد 1.
-  فیاضی، مریم سادات (1388)، بررسی و تحلیل پدیده­ی چندمعنایی در زبان فارسی: رویکردی شناختی، رساله­ی دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
-  فیاضی، مریم سادات و صافی، حسین (1389)، «نقش زبان­شناسی شناختی و نقش­گرا در فرهنگ­نگاری»، نخستین همایش فرهنگ­نویسی علامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 119-128.
-  قطره، فریبا (1386)، «نقش زبان­شناسی در فرهنگ­نویسی امروز». فرهنگ­نویسی، 1، (1)، 68- 93.
-  Croft, W., (1990), Syntactic categories and Grammatical Relations: the cognitive organization of information, Chicago, University of Chicago Press.
-  Croft, W. and Cruse, A.D., (24), Cognitive Linguistics, Cambridge, Cambridge University Press.
-  Crystal, D., (1991), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, Oxford, Blackwell.
-  Fillmore, C.J., 1976b, “The need for frame semantics within linguistics”, Statistical Methods in Linguistics,12,5-29.
-  Fillmore, C.J., (1977), ‘Scenes and frame semantics’, 55-81, in A. Zampolli, Linguistic Structures Processing, Amsterdam and New York, North Holland Publishing Company.
-  Fillmore, C.J., (1982), ‘Frame Semantics’, 111-137, in Linguistics in the Morning Calm, Linguistic Society of Korea, Seoul, Hanshin.
-  Geeraerts, D. (2007), ‘lexicography’, 1160-1174, in D. Geeraerts and H. Cuyckens (Eds.), Cognitive Linguistics, Oxford, Oxford University Press.
-  Lakoff, G., (1973),‘Hedges: A Study in Meaning Criteria and the Logic of Fuzzy Concepts’, Journal of Philosophical Logic, 2, 458-508.
-  Lakoff, G., (1987), Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the mind, Chicago, Chicago University Press.
-  Langacker, R.W., (1990), Foundations Of Cognitive Grammar, Vol., 2, Stanford, Stanford University Press.
-  McCawley, J.D., (1981), Everything that Linguists have always wanted to know about logic but were ashamed to ask, Oxford, Blackwell.
-  Sweetser, E., (1984), From Etymology to Pragmatics: Metaphorical and Cultural Aspects of Semantic Structure, Cambridge, Cambridge University Press.
-  Taylor, J. R., (1995), Linguistic Categorization, Prototypes in Linguistic Theory, Cambridge, Cambridge University Press. 
-  Traugott, E. C., (1974), ‘Explorations in Linguistic Elaboration; Language Change, Language Acquisition, and the Genesis of Spatio-Temporal Term s’, 263-314, in J. M. Anderson and C. Jones (Eds.), Historical Linguistics, Amsterdam.
-  Wittgenstein, L. (1953), Philosophical Investigations, Oxford, Blackwell.