توالی گروه های حرف اضافه ای در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

گروه حرف اضافه‌ای مجموعه‌ای از کلمات است که از یک حرف اضافه و یک گروه اسمی تشکیل شده است. در این پژوهش به بررسی توالی گروه‌های حرف اضافه‌ای در زبان فارسی پرداخته و رابطه‌ی آن را با عوامل وزن دستوری، حالت+ مکان+ زمان، وابستگی واژگانی، تطابق واژگانی، پرهیز از ابهام و ساخت اطلاعی بررسی نموده‌ایم. بدین منظور پیکره‌ای نوشتاری بالغ بر 578 جمله حاوی دو گروه حرف اضافه‌ای گردآوری کرده‌ایم. وابستگی واژگانی و تطابق واژگانی از عوامل مهم در توالی گروه‌های حرف اضافه‌ای هستند. به لحاظ تأثیر طبقه‌ی معنایی، گرو‌ه های حرف اضافه‌ای در زبان فارسی مانند زبان‌های فعل‌آغاز از تعمیم حالت+ مکان+ زمان تبعیت می‌کنند. در ارتباط با عامل ساخت اطلاعی، گروه‌های حاوی اطلاع نو پیش از گروه‌های حاوی اطلاع مفروض قرار می‌گیرند. وزن دستوری و پرهیز از ابهام تأثیری در توالی گروه‌های حرف اضافه‌ای ندارند و تفاوت معناداری بین توالی‌های «کوتاه- بلند» و «بلند- کوتاه» وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  اصلانی، محمدرضا (1389)، شاهین‌ها و بشکه‌ باروت، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
-  راسخ‌مهند، محمد (1391)، «گروه حرف اضافه‌ای پس از فعل: دلایل نقشی و رده‌شناختی». مجموعه مقالات هشتمین همایش زبان‌شناسی به کوشش محمد دبیر مقدم، دانشگاه علامه طباطبایی، جلد اول: 280-293.
-  طبیب‌زاده، امید (1391)، دستور زبان فارسی بر اساس نظریه‌ی گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی، تهران: نشر مرکز.
-  ماهوتیان، شهرزاد (1378)، دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی، ترجمه مهدی سمائی، تهران: نشر مرکز.
-  معروفی، عباس (1384)، سال بلوا، تهران: انتشارات ققنوس
-  معروفی، عباس (1388)، سمفونی مردگان، تهران: انتشارات ققنوس.
-  نبی‌لو، علی‌رضا (1393)، «نگاهی انتقادی به گروه‌های حرف اضافه‌ای و ویژگی‌های آن در دستور زبان فارسی»، مجله مطالعات انتقادی ادبیات، دوره 1، ش 1: 45-58.
-  نوایی‌لواسانی، محمد (1377)، سرزمین بادخیز، تهران: توسعه کتاب ایران.
-  Ariel, M. (1990). Accessing noun phrase antecedents. London: Routledge.
-  Arnold, J.E., Wasow, T., Losogco, A., and Ginstrom, R. (2000). "Heaviness vs. Newness: The Effect of Structural Complexity and Discourse Status on Constituents ordering". Language, 76, pp.28-55.
-  Behaghel, O. (1909). "Beziehungen zwischen Umfang und Reihenfolge von Satzgliedern". Indogermanische Forschungen, 25, pp. 110–142.
-  Bever, T. G. (1970). "The Cognitive Basis for Linguistic Structure". In J. R. Hayes (ed.), Cognition and the Development of Language. New York: Wiley, pp. 279- 362.
-  Bock, k. (1986). "Meaning, sound, and syntax: Lexical Priming in sentence production". Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 12, pp. 575-586.
-  Boisson, C. (1981)." Hiérarchie universelle des spécifications de temps, de lieu, et de manière". Confluents, 7, pp. 69–124.
-  Clark, E., & Clark. H. H. (1978). "Universals, relativity and language processing". In J. Greenberg (ed.), Universals of human languages 1: Method and theory. Stanford: Stanford University Press, pp. 225-277.
-  Clark, H. H., & Wasow, T. (1998). "Repeating words in spontaneous speech". Cognitive Psychology, 27, pp. 201-242.
-  Frazier, F., & Fodor, J.D. (1978). "The sausage machine: a new two- stage model of the parser". Cognition, 6, pp. 291-326.
-  Gibson, E. (1998). "Linguistic complexity: Locality of syntactic dependencies". Cognition, 68, pp. 1–76.
-  Gundel, J.K., & Hedberg, N., & Zacharski, R. (1993). "Cognitive status and the form of referring expressions in discourse". Language, 69, pp. 274–307.
-  Gundel, J.K. (1988). "Universals of topic-comment structure". In Studies in syntactic typology, (ed). M. Hammond, E.A. Moravcsik, and J.R. Wirth, Typological studies in language, John Benjamins. pp. 209-239.
-  Haiman, J. (1983). Iconic and economic motivation. Language, 59, pp. 781–819.
-  Hawkins, J.A. (1990). "A parsing theory of word order universals". Linguistic Inquiry, 21, pp. 223–261.
-  Hawkins, J.A. (1994) A Performance Theory of order and Constituency. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Hawkins, J.A. (1998). "Some issues in a performance theory of word order". In A. Siewierska (ed.), Constituent order in the languages of Europe. Berlin: de Gruyter, pp. 729–781.
-  Hawkins, J.A. (2000). "The relative order of prepositional phrases in English: Going beyond Manner- Place- Time". Language Variation and Change, 11, pp. 231-266.
-  Hawkins, J.A. (2004) Effeciency and Complexity in Grammars. Oxford: Oxford University Press.
-  Jackendoff, R. (1977). X-bar syntax: A study of phrase structure. Cambridge, MA: MIT Press.
-  Kimball, J. (1973). "Seven principles of surface structure parsing in natural language". Cognition, 2, pp. 15– 47.
-  Marslen-Wilson, W. (1989). "Access and integration: Projecting sound onto meaning". In W. Marslen-Wilson (ed.), Lexical representation and process. Cambridge, MA: MIT Press, pp. 3–24.
-  McDonald, J., Bock, K., & Kelly, M. (1993). "Word and word order: semantic, phonological, and metrical determinants of serial position". Cognitive Psychology, 25, pp. 188-230.
-  Newmeyer, F.J. (1998). Language form and language function. Cambridge, MA: MIT Press.
-  Prince, E. F. (1981). "Toward a taxonomy of given- new information". In P, Cole (ed.), Radical Pragmatics. New York: The Academic Press, pp. 231-250.
-  Quirk, R,. Greenbaum, S,. Leech, G,. & Svartvik, J. (1985). A comprehensive grammar of the English language. London: Longman.
-  Rasooli, M.S., Moloodi, A.S, Kouhestani, M., & Minaei, B. B. (2011). "A Syntactic Valency Lexicon for Persian Verbs: The First Steps towards Persian Dependency Treebank". In 5th Language & Technology Conference (LTC): Human Language Technologies as a Challenge for Computer Science and Linguistics, pp. 227- 231.
-  Schütze, C. T., & Gibson, E. (1999). "Argumenthood and English prepositional phrase attachment". Journal of Memory and Language, 40, pp. 409– 431.
-  Tyler, L.K. (1989). "The role of lexical representation in language comprehension". In W. Marslen- Wilson (ed.), Lexical representation and process. Cambridge, MA: MIT Press. pp. 439– 462.
-  Wiechmann, D., & Lohmann, A. (2013). "Domain minimization and beyond: Modeling prepositional phrase ordering". Language Variation and Change, 25, pp. 65-88
-  Wasow, T. (1997a). Remarks on grammatical weight. Language variation and
-  Wasow, T. (1997b). "End-weight from the speaker’s perspective". Journal of Psycholinguistic Research, 26, pp. 347-61.
-  Wasow, T. (2002). Postverbal Behavior. Stanford, CA: CSLI Publication.
-  Yamashita, H., & Chang, F. (2001). "Long before short” preference in the production of ahead-_final language". Cognition, 81, pp. 45–55.