نقش‌های «خواه» در فارسی امروز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشیار زبان شناسی دانشگاه شیراز

چکیده

در مطالعات پیشین، از فعل «خواه» همواره به عنوان عنصر سازنده زمان «آینده» در ترکیب با مصدر مرخم فعل‌های واژگانی یاد شده است و نگاهی درخور به دیگر نقش‌های آن، که اصولاً وجهی هستند، نشده است. در این تحقیق، ابتدا نگاهی به نقش این فعل در ساخت دستوری آینده و وجوه اشتراک و افتراق آن با فعل مضارع انداخته شده است. سپس، نقش‌های «خواه» به مثابه یک عنصر وجهی مورد مداقه قرارگرفته است. بر اساس تحلیل‌های ارائه شده در این تحقیق، برای نخستین بار نشان داده شده است که فعل «خواه» از این لحاظ که ظرفیت بیان تمامی درجات و انواع وجهی پیشنهادی پالمر (1990) را دارد، شاید که استثنا قلمداد شود. به هرحال،قلمرو کاربردی «خواه» اصولاً بیشتر به سبک‌های رسمی و نوشتاری مربوط می‌شود. این تحقیق همچنین نشان داد که تمایز میان کاربرد آینده «خواه» و کاربردهای وجهی این فعل تا حد فراوانی وابسته به بافت کلام است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  اخلاقی، فریار (1386)، بایستن، شدن و توانستن: سه فعل وجهی در فارسی امروز. مجله دستور (ویژه نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی) 3: 132-82
-  افشاری، مرضیه (1394)، بررسی زمان دستوری و نمود در ترجمه‌های فارسی و انگلیسی قرآن کریم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز
-  باطنی، محمد رضا (1348)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران: امیر کبیر.
-  ناتل خانلری، پرویز (1370)، دستور زبان فارسی. تهران: توس.
-  شریعت، محمدجواد (1364)، دستور زبان فارسی. تهران: اساطیر.
-  شفائی، احمد (1363)، مبانی علمی دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات نوین.
-  گیوی، احمد و انوری حسن (1370)، دستور زبان فارسی. تهران: فاطمی.
-  مشکوه‌الدینی، مهدی (1379)، دستور زبان فارسی: بر پایه‌ی نظریه گشتاری. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی
-  منصوری، مهرزاد (1388)، بررسی افعال وجهی در ترجمه های انگلیسی قرآن کریم. مطالعات ترجمه. 7(4) : 44-31
-  وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1379)، دستور زبان فارسی (1). تهران: سمت.
-  Huddleston, R. D. and G. K. Pullum (2002), The Cambridge grammar of the English language. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Lazard, G. (1992), A Grammar of Contemporary Persian. (Translation from the French version of (1957) by A. L. Shirley).  New York: Mazda.
-  Mahootian, S. (1997), Persian Grammar. London: Routledge.
-  Nuyts, J. (2001), Epistemic, language and conceptualization: A Cognitive-Pragmatic Perspective. Amesterdam: John Benjamins.
-  Palmer, F. R. (1990), Modality and the English Modals. (2ndedn.). London: Longman.
-  Palmer, F. R. (2004), Mood and Modality: Cambridge Textbooks in Linguistics. (2nd Edition). New York: Cambridge University Press,
-  Rahimian, J. (1995), Clause Types and other Aspects of Clause Structure in Persian. Unpublished Ph D Dissertation. Queensland: Queensland University.
-  Rahimian, J. (1999), "Semantics of Persian Auxiliaries". IRAL Vol XXXVII. pp. 153-169.
-  Windfuhr, G. L. (1979), Persian Grammar: History and State of its Study. New York: Mouton.