کارایی موسیقی در بازنهش ریزش‌های معنایی و ‌ وزنیِ ترجمه‌ی شعر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ترجمة شعر با تقویت شبهة ترجمه‌نا‌پذیری بنیادین کلام، بحث‌برانگیزترین نوع ترجمه در حوزة علم ترجمه‌شناسی است. شعر، ذاتاً تجربه‌ای کاملاً هنری و زیبا شناخت در عرصة ادبیات، بر روی کلام است که احساسِ خوشایند از یک «معنا» را با فرم و موسیقی ویژه‌ می‌آفریند. در این تحقیق که بر روی ترجمة شعر نی‌نامة مولانا از فارسی به فرانسه صورت‌ گرفته ‌است، از همزادی زبان‌های شعر و موسیقی، جهت تکمیل مجموعة «معنا- وزن» در ترجمة شعر، با هدف پُربار نمودن وزن شعرِ ترجمه ‌شده و افزایش تأثیر وزنی آن بر مخاطب جدید، آنگاه که مجال ارائة شفاهیِ آن وجود ‌دارد، کمک گرفته‌ایم. بنابرین با پیشنهاد دو مرحله‌ای کردن فرآیند ترجمة شعر به مرحله‌های ترجمة «بینا‌نشانه‌ای» و «میان‌نشانه‌ای»، ریزش‌های معنایی و کاستی‌های بنیادین ناشی از تفاوت سیستم‌های زبانیِ مبدأ و مقصد را که در معنا و قالب شعر رخ می‌دهد، کاهش ‌داده‌ایم. نهایتاً نشان‌داده‌ایم چگونه این همراهی، تأثیر معنایی ـ وزنی شعر ترجمه‌ شده را بر مخاطبِ زبان مقصد، مشابه تأثیرِ معنایی ـ وزنی شعر اولیه بر مخاطبِ زبان مبدأ می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  زرّین کوب، عبدالحسین (1364)، سرّ نِی، دو جلد، تهران: انتشارات علمی.
-  غیبی حافظ مراغی، عبدالقادر (1370)، شرح ادوار، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی .
-  Eco, U. (2007), Dire Presque la Même Chose, Expériences de Traduction, Grasset, Paris.
-  Guidère, M. (2008), Introduction à la Traductologie: Penser la Traduction : Hier, Aujourd'hui, Demain, De Boeck, Louvain.
-  Meschonnic, H. (1982), Critique du Rythme. Anthropologie Historique du Langag, Verdier,  Lagrasse.
-  Nespor, M., et Vogel, I. (1986), Prosodic Phonology, Foris Publications, Dordrecht.
-  Etkind, E. (1982), Un art en crise: Essai de Poétique de la Traduction Poétique, L'Age d'Homme/ Slavica, Paris.
-  Lerdahl, F., Jackendoff, R. (1983), A Generative Theory of Tonal Music, MIT Press, Cambridge, Mass.
-  Lerdahl, F. (2003), The Cognitive Neuroscience of Music, The sounds of poetry viewed as music, Oxford University Press, 413-429.
-  Paz, O. trad. R. Mounier (1996),  L’Arc et la Lyre, Gallimard, Paris.
-  Valéry P., (1944), Propos sur la poésie,  Gallimard, Paris.