وزن در بایاتی های ترکی آذربایجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

مقاله‌ی حاضر به بررسی وزن بایاتیهای ترکی آذربایجان ایران اختصاص دارد. بایاتیها دوبیتی‌های بومی ادبیات شفاهی آذربایجان و یکی از رایج‌ترین انواع منظوم ادبیات عامیانهی آذربایجان هستند. در مقاله‌ی حاضر، با بررسی و تحلیل تعداد 100 بایاتی از منابع شفاهی و کتبی متفاوت، دو فرضیه کلی را در مورد ساخت وزنی این اشعار بررسی کردیم. اول این که هجاهای تکیه بر پایان پایه سنگین هستند و دیگر اینکه هجاهای تکیه بر سبکی که در پایان پایه می‌آیند ، لزوماً در پایان واژه قرار دارند. با تحلیل حدود 777 هجایی که استخراج کردیم به این نتیجه رسیدیم که هردو فرضیه‌ی فوق صحیح است. نکته‌ی جالب توجه دیگر نیز این است که فرضیات فوق در مورد اشعار عامیانه‌ی فارسی، تاتی ، هورامی ، مازندرانی و شهرضایی نیز به اثبات رسیده است.

کلیدواژه‌ها


-  احمدی، عمار (1390). اوخشامالار: سوگنامه‌های عاشورایی و مادران شهید آذربایجان دفتر اول و دفتر دوم، اردبیل: ساوالان ایگیدلری.
باباپور، زین‌العابدین(1371). تورکجه شعرین هجا وزنی، تهران:
-  حسابگر، اکبر(1371). نظام آوایی زبان ترکی، پایان­نامه کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
-  زارع شاهمرسی، پرویز(1388). فرهنگ شاه مرسی، ترکی- فارسی، تبریز: انتشارات اختر.
-  سبزعلیپور، جهاندوست و ایزدی­فر، راحله (زیرچاپ). بررسی وزن اشعار شفاهی تاتی.
-  ضیامجیدی، لیلا (1388). دو نوع وزن در اشعار ترکی شهریار: تحقیقی بر اساس نظریه وزنی، پایان­نامه‌ی کارشناسی‌ارشد زبان‌شناسی‌همگانی، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
-  و طبیب زاده، امید (1390). بررسی وزن اشعار عامیانه فارسی بر اساس نظریه وزنی، ادب پژوهی، تابستان 1390، شماره 16، صص79-59
-  طبیب زاده، امید(1382). تحلیل وزن شعر عامیانه فارسی( همراه سیصد قطعه شعر عامیانه و تقطیع آن‌ها)، تهران: انتشارات نیلوفر.
-  و میرطلایی، مائده(1392). وزن شعر در اشعار یازده هجایی شهرضایی، فصلنامه مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، سال اول شماره اول، صص57-49.
-  علیزاده صحرایی، مجتبی (زیرچاپ).  ساخت و زنی اشعار امیر پازواری، شاعر طبری گوی مازندران، مجموعه مقالات دومین همایش وزن شعر.
-  فرزانه، محمدعلی (1369). آذربایجان خلق ادبیاتی ندان بایاتیلار، تهران: انتشارات اندیشه نو.
-  نقشبندی، زانیار (زیرچاپ). ساخت وزنی در گویش کردی هورامی، مجموعه مقالات دومین همایش وزن شعر.
-  هیئت، جواد (1374). ادبیات شناسی لیق، تهران:  انتشارات وارلیق.
-  Arleo, Andy(2001) Do children’s rhymes reveal universal metrical patterns? Bulletin de la societe de stylistique Anglaise 22: 125-145.
-  Burling, Robinz( 1966) The metrics of children’s verse: a cross- linguistic study. American Anthropologist68: 1418-1441.