تشدید از حیث واجی به دو شکل متفاوت در زبان‌های جهان ظاهر می‌شود؛ یکی به شکل خوشۀ صامتی و دیگری به شکل کشش صامتی. خوشۀ صامتی (که دوتایی نیز نامیده می‌شود) مربوط به زبان‌هایی است که تشدید در آنها تمایز دهنده نیست و جفت‌های کمینه پدید نمی‌آورد، و کشش صامتی مربوط به زبان‌هایی است که تشدید در آنها تمایز دهنده است و جفت‌های کمینه پدید می‌آورد. در این مختصر در چهارچوب مشاهدات رده‌شناختی، و براساس سه همبستۀ آوایی و واجی و صرفی، نشان می‌دهیم که تشدید در فارسی، به‌رغم وجود همبستۀ آوایی و نیز تعداد بسیار معدودی جفت‌های کمینۀ درون-تکواژی، خوشۀ دوصامتی است، و نه کشش صامتی.
صادقی، علی اشرف (1392). «تشدید در زبان فارسی»، در: ویژه‌نامه نامه‌فرهنگستان (فرهنگ‌نویسی)، اردیبهشت، شماره 5 و 6.
عبدی ویشکایی، مهدی (1401). «معرفی ویژگیهای واجشناختی اطلس جهانی ساختهای زبان (والس )»، در: مجلۀ زبان و زبانشناسی، پاییز و زمستان، سال 16، شمارۀ 2: 279-287.
ماهوتیان، شهرزاد (1393). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناسی، ترجمۀ مهدی سمائی، چاپ هفتم، تهران، نشر مرکز.
مدرسی قوامی، گلناز (1394). فرهنگ توصیفی آواشناسی و واج‌شناسی، تهران، انتشارات علمی.
Blevins, J. (2004). Evolutionary phonology: The emergence of sound patterns, Cambridge: CUP.
Blevins, J. (2005). The typology of geminate inventories: Historical explanations for recurrent sound patterns, Seoul Linguistics Forum 2005, Seoul: LanguageEducation Institute, Seoul National University, 121-37
Catford, J. C. (2003). A Practical Introduction to Phonetics, Second Edition, New York, Oxford University Press.
Chang, W. (2000). "Geminate vs. Non-Geminate Consonants in Italian: Evidence from a Phonetic Analysis", in: Linguistics Colloquium, Vol. 7, Issue 1 (Proceedings of the 24th Annual Penn Linguistics Colloquium), 53-63.
Gordon, M. K. (2016). Phonological Typology; Oxford survays in phonological and phonetics, United Kingdom, Oxford University Press.
Gussenhoven, C., and Jacobs, H. (2017). Understanding Phonology, Fourth Edition, London and New York, Routledge.
Handbook of the International Phonetic Association; A Guide to the Use of the International Phonetic Association, (2007), Cambridge University Press.
Hansen, Benjamin & Myers, Scott (2017). "The consonant length contrast in Persian: Production and perception", in: Journal of the International Phonetic Association, 47/2: 183-205.
Kawahara, S. (2007). "Sonorancy and Geminacy", in: University of Massachusetts Occasional Papers on Linguistics 32, ed. by Leah Bateman and others (http://roa.rutgers.edu).
Ladefoged, P & Johnson, K. (2015). A Course in Phonetics, Seventh Edition, Cengage Learning.
Ladefoged, P. & Maddieson, I. (1996). Sounds of the World’s Languages. Oxford. Blackwell.
Podesva, R. (2002). "Segmental constraints on geminates and their implications for Typology", in: Paper presented at the LSA Annual Meeting, January.
Thurgood, G. (1993). "Geminates: a cross-linguistic examination", In: Papers in Honor of Frederick H. Brengelman on the Occasion of the 25th Anniversary of the Department of Linguistics, J. A. Nevis, G. McMenamin, & G. Thurgood(eds.). Fresno, CA: Dept. of Linguistics, CSU Fresno, 129-39.
)