با وجود قرابت واژگانی میان ساکنان دو سوی مرز جمهوری اسلامی ایران و افغانستان تاکنون نقشة گویشی وجود ندارد که در آن مرزهای گویشهای فارسی شرق ایران و غرب افغانستان مشخص شده باشد. این دو کشور همسایه و مسلمان در مرزی به طول حدوداً 500 کیلومتر، همگرایی زبانی و فرهنگی قابل ملاحظه‌ای دارند ولی به جهت فقدان نهادهای نظارتی و حمایتی در مورد زبان فارسی دری و نیز وجود جنگ‌های فرسایشی و همچنین مهاجرت‌های گسترده، مجموعاً موجب کم‌توجهی به جایگاه زبان فارسی با پبشینۀ مدید در آن سرزمین شده است. این مهم می‌طلبد تا زمینۀ مطالعات گویشی در مورد فارسی دری در دانشگاه‌های ایران تقویت شود. نتایج پژوهش حاضر حاکی از تفاوت در الگوهای دستوری چون ساخت اضافه، جایگاه صفات و قیود، حروف اضافه، زمان‌های فعل، ساخت‌های نفی و انواع سببی در گویشهای هروی و کابلی است و از سوی دیگر شباهت‌های واژگانی با گونۀ فارسیِ مرزی خراسان دارد.
ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت.
ابونصری، قاسمبنیوسف (1356). ارشادالزراعه. بهکوشش محمد مشیری، تهران: امیرکبیر.
اشمیت، رودیگر (1382). راهنمای زبانهای ایرانی: زبانهای ایرانی باستان و میانه (جلد 1). ترجمة حسن رضایی باغبیدی و همکاران، تهران: ققنوس.
اعتماد سرابی، هاشم (1392). زبان پاک دری. مشهد: محقق.
افشار، محمود (1359). افغاننامه. تهران: انتشارات ادبی و تاریخی.
افضلی، محمد ادریس (1390). آشنایی با واژگان فارسی دری، با حمایت انجمن دوستی ایران و افغانستان، تهران: نسیم بخارا.
افغانینویس، عبدا... (1369). لغات عامیانة فارسی افغانستان. مؤسسة تحقیقات و انتشارات بلخ.
امامشوشتری، محمدعلی (1350). تاریخچه فارسی دری: (زبان همگانی ایرانیان)، بیجا: جشن دو هزار و پانصدمین سال شاهنشاهی ایران، کمیتۀ فرهنگ.
امین عاملی (لبنانی)، سید حسن (1423). دائرۀالمعارفالاسلامیه و الشیعه. بیروت: انتشارات دارالتعارف.
انصاریهروی، عبدا... (1341). طبقاتالصوفیه. به تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل.
انوشه، حسن و غلامرضا خدابندهلو (1391). فارسی ناشنیده. تهران: نشر قطره.
جهانبخش، جویا (1377). «نگاهی به لغات عامیانه فارسی درافغانستان». آیینه پژوهش، ش. 51، مرداد و شهریور: 33-26.
حسینی، سید محمدداود (1385). توصیف گویش فارسی دری کابلی. پایاننامة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
حمیدی، عبدالحبیب (1347). دستور زبان دری. کابل: اقرأ.
دبیرمقدم، محمد (1402). ردهشناسی زبانهای ایرانی. جلد 1، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
ذوالفقار، ملیحه (1390). تاریخ شفاهی افغانستان. کابل: عازم.
رضایی، جمال (1354). «ساختمان و صرف فعل گذشته در گویش کهن هرات و مقایسة آن با ساختمان صرف فعل گذشته در گویش کنونی بیرجند». دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش 4، سال 23: 110-100.
رواقی، علی و زهرا اصلانی (1392). زبان فارسی افغانستان(دری). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
رواقی، علی (1364). قرآن قدس.تهران: مؤسسة فرهنگی شهید رواقی.
رهین، رسول (1388). سرگذشت زبان فارسی دری. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
زمردیان، رضا (1382). «نقش گویشها در کمک به از میان رفتن برخی ابهامات واژگانی متون کهن فارسی دری». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ 36، ش. 1: 62-39.
زنگنه، حسینعلی (1384). بررسی و مقایسة صد صورت زبانی در گونههای غالب شهرهای تایباد و هرات. پایاننامة کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
سلیمانی، سیدقیوم (1382). «واژههای مشترک زبان فارسی و پشتو». فصلنامة سیاست خارجی، ش 1: 322- 317.
سلیمانی، سیدقیوم (1346). واژههای مشترک زبان فارسی و پشتو. رسالة دکتری زبان و ادبیات و فارسی، دانشگاه تهران.
سنا غزنوی، محمداکبر (1394). دستور زبان دری، کابل: انتشارات اندیشه.
شکوری، محمدجان و دیگران (1385). فرهنگ فارسی تاجیکی. تهران: فرهنگ معاصر.
شمشیرگرها، محبوبه (1392). بررسی ویژگیهای زبانی طبقاتالصوفیه خواجه عبدا... انصاری با نگاهی به دیگر آثار منثور نوشته شدۀ قرون چهار تا نُه هجری در حوزۀ هرات. پایاننامۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.
شمشیرگرها، محبوبه (1396). «بررسی واژههای غریب و نادرِ گونۀ هروی کهن و کاربرد آنها در گویش معاصر هرات». زبان فارسی و گویشهای ایرانی (ادبپژوهشی)، س. 2، دورۀ 2، پاییز و زمستان: 94-73.
شمشیرگرها، محبوبه و سعید بزرگ بیگدلی و محسن ابوالقاسمی (1393). «بررسی کاربرد ضمایر شخصی در طبقات الصوفیه خواجه عبدا... انصاری و گویش کهن هرات». جستارهای زبانی، دورۀ 5، ش. 3، مهر و آبان: 116-101.
شوکتی رودی، احمد (1388). بررسی و توصیف گویش مردم رود(خواف). پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیامنور تهران.
صادقی، علیاشرف (1357). تکوین زبان فارسی. تهران: دانشگاه آزاد ایران.
عزیزی، خدیجه (1399). بررسی ویژگیهای گونۀ زبانی هروی در کتاب «بخشی از تفسیری کهن به فارسی». پایاننامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.
فاریابی، پویا (1363). روش املای زبان دری. کابل: اتحادیه نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان.
فخری، حسین (1378). شوکران در ساتگین سرخ. پیشاور: میوند.
فرهوشی، بهرام (1358). فرهنگ زبان پهلوی. تهران: دانشگاه تهران.
فضیلت، محمود؛ مولایی، محمدسرور و موسوی، امفروه (1397). «نمود استمراری در فارسی دری افغانستان». دستور، ش 14: 16-3.
فکرت، محمدآصف (1376). فارسی هروی (زبان گفتاری هرات). مشهد: دانشگاه فردوسی.
قدسی، فضل ا... (1384). «زبان جایگاه فارسی درافغانستان پس از تأسیس حکومت مستقل». نامه فرهنگستان، دورۀ 7، ش. 2، پیاپی 26، تابستان: 128-117.
کاویانی، نجمالدین (1384). «مسئله زبان در افغانستان». جهان کتاب، ش. 199، آبان: 23-20.
کاویانی، نجمالدین (1384). «مسئله زبان در افغانستان». جهان کتاب، ش. 200، آذر: 43-39.
کریمینیا، مرتضی (1400). «بررسی نسخههای تازهیاب از تفسیر قرآن خواجه عبدا... انصاری در ترکیه و نجف» (دستور و واژگان فارسی در گویش هروی). آیینۀ پژوهش، دورۀ 32، ش. 187، فروردین و اردیبهشت: 62-5.
کاظمی، محمدکاظم (1382). همزبانی و بیزبانی. تهران: انتشارات محمدابراهیم شریعتیافغانستانی.
لسان، حسین (1372). «فارسی دری در آن سوی مرزها». آشنا، س. 2، ش 10، فروردین و اردیبهشت: 25-16.
مایل هروی، نجیب (1371). تاریخ و زبان در افغانستان (علل تشتت فرهنگی و اجتماعی). تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
محمدی شاری، شوکتعلی (1393). «زبان پارسی: سازۀ هویت ملی افغانستان» بلاغ. شمارههای 49 و 50: 260-205.
محمدی، محمدحسین (1387). روایت. کابل: تاک
مولایی، میراحمد (1381). خاطرات و تاریخ (افغانستان 1344-1302 ش). تهران: هوای رضا.
میبدی، رشیدالدین فضلا... (1339). کشفالاسرار و عدهالابرار. به کوشش علیاصغر حکمت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ناصح، محمدامین (1393). بررسی تطبیقی- ردهشناختی گویشهای فارسیِ نوار مرزی شرق ایران. رسالة دکتری زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.
ناصح، محمدامین (۱۳۹۹). «بررسی تطبیقی منتخبی از گویشهای نوار مرزی شرق ایران و گویشهای فارسی افغانستان»، در فراسوی فارسی، تهران: کتاب بهار.
نگهت سعیدی، محمدنسیم (1392). دستور معاصر زبان دری. کابل: امیری.
ودیعی، کاظم (1353). مقدمهای بر جغرافیای انسانی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هروی، ابومنصور موفقبنعلی (1346). الابنیه عن حقایقالادویه. به تصحیح احمد بهمنیار و حسین محبوبیاردکانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
یسنا، محمدیعقوب (1398). «جایگاه زبان پارسی در افغانستان». کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی. دورۀ 20، ش. 40، بهار: 209-181.
یمین، محمدحسین (1388). درآمدی بر لهجه‌شناسی در زبان فارسی دری و نمونه‌هایی از لهجه‌های این زبان. کابل: سعید.
یمین، محمدحسین (1391). تحول زبان: تاریخچه زبان پارسی دری (واقعیتها). کابل: سعید.
یمین، محمدحسین (1393). دستور معاصر زبان پارسی دری. کابل: میوند.
یوآنسیان، یو.آ. (1379). «جایگاه گویش هراتی در میان گویشهای گروه زبان فارسی دری». ترجمة حسین مصطفویگرو، نامة فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سال چهارم، ش 4: 160-140.
Mackenzie, D. N. (1971). A Concise Pahlavi Dictionary. Oxford University Press.
)