حذف مکان نما و مسیرنمای مقصد در زبان فارسی: رویکردی ریزنحو بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکترای زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقاله‌ی حاضر حذف مکان‌نما و مسیرنمای مقصد را بررسی می‌کند. دربرخی موارد مکان‌نما و مسیرنمای مقصد می‌تواند حذف شود حتی اگر با حروف اضافه‌ی گروه2 ترکیب نشود. در مورد حذف مکان‌نما و مسیرنمای مقصد بدون حضور حروف‌اضافه‌ی گروه2 و در حضور آن، فعل در واژگانی کردن گره-های محذوف دخیل است. مکان‌نمای"در"زمانی قابل حذف است که گروه‌حرف‌تعریف، اسم مکان متداول باشد و فعل جمله نیز ایستایی باشد. درزمان حضور مکان‌نما، گره‌ی مکان توسط تکواژ "در" که دارای مشخصه‌ی]+مکان[ است، واژگانی می‌شود؛ اما در غیاب مکان‌نما مشخصه‌ی]+مکان[ از طریق فعل ایستایی جذب گره‌ی مکان می‌شود و در واقع هسته‌ی فعل و مکان‌ توسط یک تکواژ واژگانی می‌شود. براساس رویکرد ریزنحو، هسته‌ی گروه مقصد، مکان، جزءمحوری و گروه‌حرف‌تعریف قابل حذف هستند ولی هسته‌ی گروه مبدأ ومحدود حذف نمی‌شوند. برطبق ریزنحو در زبان فارسی گره-های بالاتر از گروه مقصد قابل حذف نیستند و تنها گره‌ی مقصد و گره‌های پایین‌تر از آن‌را می‌توان حذف کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-   ابوالحسنی چیمه، زهرا (1381)، بازشناسی حروف اضافه­ی مرکب از گروه­های حرف اضافه­ای در زبان فارسی معاصر براساس نحو ایکس تیره. پایان­نامه­ی دکتری. گروه زبان­شناسی دانشگاه تهران.
-   انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1385)، دستور زبان فارسی 2، تهران: فاطمی.
-   باطنی، محمدرضا (1380)، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: امیرکبیر.
-   سید وفایی (1355)، حروف اضافه در زبان فارسی معاصر- موارد استعمال و خصوصیات نحوی آنها، در مجله­ی پژوهش­های فلسفی، ش117: 49-87.
-   صادقی، علی اشرف (1349)، حروف اضافه در فارسی معاصر، در نشریۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، (95-96): 441-470.
-   غلامعلی زاده، خسرو (1386)، ساخت زبان فارسی، تهران: احیا کتاب.
-   فرشیدورد، خسرو (1382)، دستور مفصل امروز بر پایه­ی زبان­شناسی جدید، تهران: سخن.
-   لازار، ژیلبر (1957)، دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ هستی بحرینی، تهران: هرمس.
-   مارتینه، آندره (1380)، مبانی زبان­شناسی عمومی: اصول و روش­های زبان­شناسی نقش­گرا، ترجمة هرمز میلانیان، تهران: هرمس.
-   ماهوتیان، شهرزاد (1378)، دستور زبان فارسی از دیدگاه رده­شناسی، ترجمۀ مهدی سمائی، تهران: مرکز.
-   مشکوه الدینی، مهدی (1379)، توصیف و آموزش زبان فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
-   مهدی بیرقدار، راضیه و درزی، علی (1390)، حذف حروف اضافه قبل از عناصر مکان­نما، در بوستان ادب دانشگاه شیراز، ش 4(10): 139-166.
-   Ayano, Seiki (2001). The layered internal structure and the external syntax of PP. PhD thesis. Durham University. Available at http://etheses.dur.ac.uk/4950/.
-    Borer, Hagit (2005). The Normal Course of Events. New York: Oxford University Press.
-    Chomsky, Noam (1997). Remarks on Nominalization. In Readings in English Transformational GrammarI: 184-221. Massachusetts: Waltham.
-    Dékány, Éva (2009). The Nanosyntax of Hungarian postpositions. Nordlyd 36.1, Special Issue on Nanosyntax: 41-76. CASTL. University of Tromsø.
-    Ghomeshi, Jila (1997). Non-projecting Nouns and the Ezafe Construction in Persian. In Natural Language and Linguistic Theory. 15(4): 729-788.
-    Ikegami, Yoshihiko (1982). Source vs. goal: A case of linguistics dissymmetry. In Language and Cognitive Styles, edited by Richards Hoops and Yvan Lebrun. No.11 in Neurolinguistics. PP.292-308. Swets and Zeitlinger B.V. Lisse. The Netherlands.
-    Jackendoff, Ray (1990). Semantic Structure. Cambridge: Mass. MIT Press.
-    Jackendoff, Ray (1997). X-Syntax: A Study of Phrase Structure. Cambrigde, Massachusetts: MIT Press.
-    Jahangiri, Nader (2000). A sociolinguistic study of Persian. In Iranian Studies.15. PP.53-78.
-    Kayne, Richard.S (2008). Comparative syntax and the lexicon. DIUG lecture. University of Groningen. December 9/10, 2008. Available at:
http://www.let.rug.nl/zwart/diug/docs/kaynediug.pdf.
-    Karimi, Simin and Brame, Michael (1986). A Generalization Concerning the EZAFE Construction in Persian. Ms. University of Washington and University of Arizona. Presented at Western Conference of Linguistics. Vancouver, Canada.
-    Koopman, Hilda (2000). Prepositions, Postpositions, Circumposition, and Particles. In The Syntax of Specifiers and Heads, edited by Hilda Koopman, pp. 204-260. Routledge, London.
-    Martinet, André (1960). Eléments de Linguistic Générale. Paris.
-    Pantcheva, Marina (2006). Persian Preposition Classes. In Tromsø Working Papers on Language and Linguistics: Nordlyd 33.1. Special issues on Adpositions. Edited by Peter Svanonius, PP 1-25. Tromsø: University of Tromsø.
-    Pantcheva, Marina (2009). Directional Expressions Cross-linguistically: Nanosyntax and Lexicalization. Nordlyd 36.1, Special Issue on Nanosyntax. PP. 7-39. CASTL. University of Tromsø.
-    Pantcheva, Marina (2011). Decomposing Path: The Nanosyntax of Directional Expressions. Ph.D Thesis. University of Tromsø.
-    Ramchand, Gillian (2008). Verb Meaning and the Lexicon: A first phase syntax. Cambridge: Cambridge University Press.
-    Rappaport Hovav, Malka and Levin, Beth (1998). “Building verb meaning”. The Production of Argument: Lexical and Compositional Factors. M. Butt and W. Geuder (eds). Stanford: CA. CSLI Publications: 97-134.
-    Van Reimsdijk, Henk and Huybregts, Riny (2002). Location and Locality. In Progress in Grammar: Articles at 20th Anniversary of the Comparison of Grammatical Models Group in Tilburg, edited by Marc van Ostendrop and Elena Anagnostopoulou, pp.1-23. Meertens Institute, Amesterdam.
-     Samiian. Vida (1993). Origins of phrasal categories in Persian, an X-bar analysis. Ph.D. thesis. UCLA.
-    Samiian. Vida (1994). The Ezafe Construction: Some implications for the theory of X-bar syntax. In Persian Studies in North America. Mehdi Marashi (ed). pp 17-41. Iranbook. Bethesta, Md.
-    Starke, Michal (2009). Nanosyntax: A short primer to a new approach to language. In Nordlyd 36.1, Special Issue on Nanosyntax. PP. 1-6. CASTL. University of Tromsø. Available at www.ub.uit.no/munin/nordlyd.
-    Svenonius. Peter (2006). The emergence of Axial Parts. In Tromsø Working Papers on Language and Linguistics. Nordlyde 33.1, special issue on adpositions. Edited by Peter Svenonious. Pp. 49-77. University of Tromsø, Tromsø. 
-    Svenonius. Peter (2008). Projections of P. In Syntax and Semantics of Spatial P. Edited by Anna Asbury, Jakub Dotlačil, Berit Gehrke, and Rick Nouwen, no.120 in Linguistik Aktuell: 63-84. John Benjamins, Amsterdam and Philadelphia.
-    Svenonius. Peter (2009). Space Seminar. Class lecture. CASTL. University of Tromsø.
-    Talmy, Leonard (2000). Toward a Cognitive Semantics. Cambridge: MA, MIT Press.
-    Thomas, Emma (2001). On the expression of directional movement in English. In Essex Graduate Student Papers in Language and Linguistics. IV: 87-104.
-    Tyler, Andrea & Evans, Vyvyan (2007). The Semantics of English Preposition: Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition. Cambridge: Cambridge University Press.