معنی‌شناسی قالبی و تحلیل گفتمان: سوءتعبیر و عدم‌درک در چند گفتگوی روزمره فارسی‌زبانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبانشناسی همگانی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

معنی‌شناسی قالبی فیلمور ادعا می‌کند دانش دایره‌المعارفی به شکل قالب‌هایی در ذهن ذخیره می‌شود و در تعبیر و درک گفتمان به فرد کمک می‌کنند. در پژوهش حاضر تلاش می‌کنیم به پیروی از ادعای لی (1997و 2001) مبنی بر امکان کاربرد مفهوم قالب فیلمور در تحلیل گفتمان به تحلیل تعدادی گفتگوی روزمره فارسی‌زبانان بپردازیم و نشان دهیم که این قالب‌ها در درک و تعبیر گفته‌ها راهگشا هستند و نبود قالب مشترک بین مشارکان می‌تواند موجب اختلال در ارتباط به شکل سوءتعبیر یا عدم‌درک شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد اختلال در ارتباط به دلیل تفاوت قالب‌ها در دو سطح قابل بررسی است. ممکن است تفاوت افراد در انواع قالب‌هایی باشد که در ذهن دارند، در چنین شرایطی شنونده یا دچار سوءتعبیر می‌گردد یا با عدم‌درک گفته گوینده مواجه است. گاه نیز تفاوت افراد در سطح مفاهیم تحت پوشش یک قالب واحد است که در این موارد برای شنونده سوءتعبیر ایجاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  اردبیلی، لیلا (1392)، نگاهی به زبان‌شناسی حوزه ادراک: رویکردها و مفاهیم، ویژه‌نامه زبان و متن، شماره 3، 42-49.
-  مافی‌نژاد، ندا (1375)، تحلیل گفتمان و تعابیر معنایی دارای ابهام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
-  یزدانی، نسترن (1389)، بررسی عوامل مؤثر بر بروز سوءتعبیر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه الزهرا.
-  Amouzadeh, Mohammad & Tavangar, Manoochehr (2005), Sociolinguistic transfer: the case of Persian speakers in Australia, International Journal of Applied Linguistics, vol.147-148, 63-78.
-  Bateson, Gregory (1972), Steps to an ecology of mind. New York: Ballantine.
-  Brown, Gillian & Yule, George (1983), Discourse analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Ensink, Titus & Sauer, Christoph (2003), Social-functional and cognitive approaches to discourse interpretation: The role of frame and perspective. In T. Ensink & Ch. Sauer (Ed.), Framing and Perspectivising in Discourse (pp 1-21). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
-  Evans, Vyvyan, & Green, Melanie (2006), Cognitive Linguistics: An Introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
-  Fillmore, Charles J. (1975), An alternative to checklist theories of meaning, Proceedings of the First Annual Meeting of the Berkeley Linguistics Society. Amsterdam: North Holland, 123–131.
-  Fillmore, Charles J. (1976), The need for a frame semantics within linguistics, Statistical methods in linguistics, 5–29.
-  Fillmore, Charles J. (1977), Scenes-and-frames semantics, in A. Zampolli (ed.), Linguistic Structures Processing. Amsterdam: North Holland, 55–82.
-  Fillmore, Charles J. (1982), Frame semantics, in Linguistic Society of Korea (ed.), Linguistics in the Morning Calm. Seoul: Hanshin Publishing, 111–137.
-  Fillmore, Charles J. (1985a), Frames and the semantics of understanding, Quaderni di Semantica, 6, 222–254.
-  Fillmore, Charles J. (1985b), Syntactic intrusions and the notion of grammatical construction, Proceedings of the Berkeley Linguistics Society, 11, 73–86.
-  Fillmore, Charles J. (2006), Frame Semantics, In D. Geeraerts (Ed.), Cognitive Linguistics: Basic Readings (373-400). Berlin-New York: Mouton de Gruyter.
-  Goffman, Erving (1974), Frame analysis. An essay on the organization of experience. NewYork etc.: Harper & Row.
-  Gordon, Cynthia (2015), Framing and positionin, In D. Tannen, H. Hamilton and D. Schiffrin (eds.), Handbook of Discourse Analysis, 2nd edition, vol. 1(pp. 324-345). Malden, MA: Blackwell.
-  Greco Morasso, Sara (2012), Contextual frames and their argumentative implications: a case-study in media argumentation. Discourse Studies, 14(2), 197 –216.
-  Gumperz, John J. (1982), Discourse strategies. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Hymes, Dell (1974), Ways of speaking. In R. Bauman & J. Sherzer (Eds.), Explorations in the ethnography of speaking (433–451). Cambridge: Cambridge University Press.
-  Kun, Yang; Canzhong, Jiang & Jiewei, Liu (2015), Frame Theory and Its Application to Discourse-based English Listening Teaching, International Research in Education, Vol. 3, No. 1, 54-64.
-  Lee, David A. (1997), Frame conflicts and competing construals in family argument, Journal of pragmatics, 27, 339–360.
-  Lee, David A. (2001), Cognitive Linguistics: An introduction. Oxford: Oxford University Press.
-  Minsky, Marvin (1975), A framework for representing knowledge, In P. H. Winston (ed.), The psychology of computer vision (211–277). New York: McGraw Hill.
-  Orr, Joanna (1996), A Comparative investigation into the structure of arguments: Frame Semantics and Conversation Analysis. M.A. Thesis. Melbourne: University of Melbourne.
-  Riesbeck, C. K. (1975), Computational understanding, In Schank R. C. and B. L. Nash Webber (eds.) Theoretical Issues in Natural Language Proccessing. Cambridge, Mass: Bolt, Beranek & Newman.
-  Rojo Lopez, Ana Maria (2002), Frame Semantics and the Translation of Humor. Babel, 34-77
-  Saville-Troike, Muriel (1982), The ethnography of communication. Oxford: Blackwell.
-  Schiffrin, Deborah (1994), Approaches to discourse. Oxford: Blackwell.
-  Tannen, Deborah (1993), what’s in a frame? Surface evidence for underlying expectations'. In D. Tannen (Ed.), Framing in Discourse (14–56). New York/Oxford: Oxford University Press.
-  Tracy, K. (1997), Interactional trouble in emergency service requests: A problem of frames. Research on Language and Social Interaction, 30, 315–343.