2024-03-28T18:41:24Z
https://rjhll.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=263
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
بررسی روند تغییر شیوهی بازنمایی زبانی دین در گفتهها و نوشتههای محمدرضا پهلوی با تکیه بر الگوی نظاممند نقشگرای هلیدی
هما
اسدی
فرهاد
ساسانی
این پژوهش روند تغییر شیوهی بازنمایی زبانی دین و عناصر دینی را در گفتهها و نوشتههای محمدرضا پهلوی، شاه ایران در فاصله سالهای 1320 تا 1357، بررسی میکند تا از این طریق مشخص شود دین و عناصر دینی در متنهای شاه چگونه بازنمایی شده و چگونه و در چه مقاطع زمانی و همزمان با وقوع چه رویدادهای سیاسی بازنمایی زبانی دین در متنهای شاه برجسته میشود و چگونه این بازنماییها در راستای برجستهسازی و حاشیهرانی مفاهیم دلخواه و غیردلخواه به کارگرفته میشود؟ مبانی نظری این پژوهش بهصورت یک مدل تلفیقی و در دو سطح چارچوب کلی و ابزارهای تحلیل متن سازمان یافته است. با توجه به گفتهها و نوشتههای شاه و هدف پژوهش، فرانقش اندیشگانی هلیدی و غیریتسازی چارچوب کلی پژوهش هستند. ابزارهای تحلیل متن نیز عبارتند از: نامگذاری، انسجام واژگانی و نظام گذاریی هلیدی. بدین منظور کل گفتهها و نوشتههای شاه که در قالب کتابی به نام مجموعه تألیفات، نطقها، پیامها، مصاحبهها و بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران در یازده جلد جمعآوری شده است، مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج نشان میدهد بازنمایی زبانی دین در متنهای شاه در همهی مقاطع تاریخی سلطنت وی یکسان نبوده و در برهههایی از زمان بنابر رویدادهای مهم وقت، دین نقش برجستهتری پیدا میکند. همچنین با بررسی دادهها به پنج دورهی تاریخی رسیدیم که نمایانگر روند تغییر بازنمایی زبانی دین در متنهای شاه هستند. این پنج مرحله به ترتیب تاریخی عبارتند از: دورهی اول: دین برای اتحاد (1320 تا 1332)، دورهی دوم: کودتای 28 مرداد (1332تا 1334)، دورهی سوم: پیمان سنتو (1334 تا 1341)، دورهی چهارم: انقلاب سفید (1341تا 1348) و دورهی پنجم: مسألهی فلسطین (1348 تا 1357). از این میان برجستهترین بازنمایی زبانی دین در جریان انقلاب سفید صورت میگیرد.
دین
فرانقش اندیشگانی
نظام گذرایی
غیریت سازی
محمدرضا پهلوی
2016
09
22
1
15
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1724_000422d4bdca3a96011f3b9bf5cd1c24.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
دوگانسازی فعل در زبان فارسی بر مبنای نظریه دوگانسازی صرفی: تحلیلی ساختواژی ـ معنایی
مرادعلی
سلندری رابری
عادل
رفیعی
بتول
علی نژاد
واژهسازی از طریق دوگانسازی یکی از فرایندهای زایا در حوزه صرف زبان فارسی است. یکی از مقولاتی که به عنوان عناصر دوگانساختها کاربرد زیادی در فرایند دوگانسازی دارد، مقوله فعل است. مقاله حاضر در چهارچوب نظریه دوگانسازی صرفی ساخت یا نحوه شکلگیری و معنای دوگانساختهایی را در زبان فارسی بررسی میکند که هر دو عنصرشان فعل است. ادعای اصلی این نظریه مبنی بر شکلگیری دوگانساختها از طریق تکرار ویژگیهای معیّن صرفی ـ معنایی و نه الزاماً کپیسازی واجی، با دادههایی از زبان فارسی تحت دو عنوان کلی ساختهای هممعنا و ساختهای متقابل معنایی مورد بررسی قرار میگیرد. دادههای این مقاله از زبان روزمره و طبیعی مردم، آثار نوشته شده در حوزه ساختواژه زبان فارسی و شم زبانی نویسندگان گردآوری شده است. این پژوهش، واژهسازی زبان فارسی از طریق فرایند تکرار را در چهارچوب نظریه دوگانسازی صرفی تأیید و تقویت مینماید.
دوگانسازی
نظریه دوگانسازی صرفی
ساخت های هممعنا
ساختهای متقابل معنایی
2016
09
22
17
35
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1725_4afffe66f961e86c690b7b776a3a7889.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
بررسی مفعولنمایی افتراقی در زبان فارسی با تکیه بر تأثیرپذیری
مژگان
هوشمند
زبانها با توجه به نشانهای که برای مفعول به کار میبرند با یکدیگر تفاوتهای زیادی دارند. ممکن است در زبانی مفعول نشاندار نشود، اما در زبانی دیگر تمام مفعولها نشانهای خاص بگیرند. در برخی زبانها برای برخی مفعولها نشانهای خاص وجود دارد، حال آنکه این امکان برای پارهای مفعولها وجود ندارد. تفاوت دیگر این است که ممکن است مفعولها با نشانه متفاوتی ظاهر شوند. زبانشناسان تفاوت عمدة بین مفعولها در زبانهای مختلف را در قالب مفعولنمایی افتراقی بررسی کرده و عمدتاً ویژگیهای مفعول از جمله جانداری و ارجاعی بودن آن را در این زمینه دخیل میدانند. بیشتر مطالعاتی که در زبان فارسی انجام شده نیز به ویژگیهای مفعول به عنوان عامل اصلی در حضور این پدیده اشاره دارند. این مقاله تأثیرپذیری مفعول را به عنوان عامل زیربنایی در نشانداری متفاوت مفعول معرفی کرده و سایر ویژگیها را در واقع مرتبط و همبسته با مشخصة تأثیرپذیری در نظر میگیرد.
مفعولنمایی افتراقی
حالت
تأثیرپذیری
فارسی
2016
09
22
37
53
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1726_e7cb1976eca1f9d23c2bb634bedb3687.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
بررسی حسنتعبیر در زبان فارسی: رویکردی گفتمانی
سجاد
موسوی
ابراهیم
بدخشان
هدف مقالۀ حاضر، بررسی سازوکارهای ساخت معنای حسن تعبیری در زبان فارسی با استناد بر رویکرد گفتمانی کرسپوفرناندر (2005) است.از این منظر، حسن تعبیر پدیدهای دو وجهی است: ابتدا، به عنوان فرایندی که بر روی مفاهیم تابو و ناخوشایند (مانند ممنوعیتهای مربوط به مسائل جنسی و مباحث مربوط به مرگ) اعمال میشود؛ ثانیاً، به عنوان مجموعه شیوههای گفتمانیای در نظر گرفته میشود که برای قالبریزی رفتارهای کلامیای که با ملاحظات و اصول ادب سازگاری ندارند به کار میرود. در این رویکردحسن تعبیر در واکنش به ممنوعیت اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرد و هدف اصلی حسن تعبیر، حفظ روابط بین فردی است.با توجه به تحلیل رفتار دادههای زبان فارسی مهمترین سازوکارهای حسن تعبیری در زبان فارسی عبارتند از: جایگزینی واژگانی و راهبردهای حسن تعبیری گفتمانی که شامل شگردهای کاهنده، عبارات شبه-امری، افعال وجهی تعدیلگر، قیدهای کاهنده، غیرشخصی سازی، ساختار نفی، تضمن مکالمه ای و شگردهای تلطیفی است.
حسن تعبیر
رویکرد گفتمانی
جایگزینی واژگانی
راهبرد گفتمانی
زبان فارسی
2016
09
22
55
67
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1727_828b0dd32072a1cf5c94ea75b58251e5.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
طراحی و ضبط پایگاهدادگان گفتاری برای سیستمهای تبدیل متن به گفتار فارسی
مرتضی
طاهری اردلی
سهیل
خرم
مصطفی
عاصی
حسین
صامتی
محمود
بی جن خان
مقالة حاضر به ارائة روشی برای طراحی و ساختِ پایگاهدادگانی مختص سیستمهای تبدیل متن به گفتار با در نظر گرفتن ساخت نوایی فارسی میپردازد. این مجموعه به لحاظ آوایی و نوایی غنی و مشتمل بر 2826 نمونه جملة فارسی است. این نمونه جملات در شرایط استودیو و با تکصدای گویندة خانم که به صورت حرفهای در زمینة صدا فعالیت میکند ضبط شده است. پوشش حالتهای مختلف نوایی در کنار پوشش حالتهای مختلف آوایی از نقاط قوت این پایگاه است که برای نخستین بار در سیستمهای تبدیل متن به گفتارِ فارسی لحاظ میشود. این مجموعه در کنار فایلهای صوتی، دارای برچسبهای متن و صورت آوایی است که به صورت دستی اصلاح شدهاند. در نهایت، با بکارگیری مجموعه دادگان مذکور و با استفاده از روش بازسازی گفتار آماری ـ پارامتری ساخت صدا انجام گرفت. آزمودنیها کیفیت صدای ساختهشده را با استفاده از معیار میانگینِ امتیازاتِ نظردهی (MOS) 4.3 ارزیابی کردند.
پایگاهدادگان گفتاری
تبدیل متن به گفتار
نوای گفتار
پیکرة متنی
2016
09
22
69
84
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1728_a89fc66a5093ba5ec6264b1dc4f50b55.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
نقش وجه فعل در وجهیت در نامۀ53 نهج البلاغه
مرتضی
قائمی
اکرم
ذوالفقاری
زبان مؤثرترین وسیلهای است که جهان اندیشه را با جهان بیرون مرتبط میکند. این اندیشه و ایدئولوژی خود را بر روابط نحوی کلمات تحمیل میکند و نوع خاصی از دستورزبان را برمیگزیند. از جمله مواردی که در روابط نحوی برای بررسی دیدگاه نویسنده اهمیت دارد، «وجهیت» است. «وجه فعل» مهمترین عنصر وجهی است که به قطعی بودن، غیر قطعی بودن، امری بودن و شک و تردید در رخداد فعل اشاره میکند. این پژوهش قصد دارد با بررسی وجه فعل و رابطۀ آن با وجهیت در نامۀ پنجاه و سوم نهج البلاغه دیدگاه امام علی (ع) را نسبت به سخنان ایشان مورد کاوش قرار دهد . بنابراین نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شده و این نتیجه حاصل میشود که بسامد بالای وجه اخباری، بر وجهیت معرفتی و قاطعیت، و پس از آن وجود وجه امری و تأکیدی بر وجهیت تکلیفی اشاره دارد.
وجه فعل
وجهیت
نهج البلاغه
2016
09
22
85
106
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1729_6e5487bcd161e4717fea33affa970233.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
تأمّلی در واژههای ترکی دخیل نارایج در مثنوی مولوی
اسماعیل
تاج بخش
فاطمه
مهراب پور
تأمّلی در واژههای ترکی دخیل نارایج در مثنوی مولوی داد و ستد در حوزه های گوناگون زبانی در میان زبان ها، امری متعارف، قانونمند و اجتناب ناپذیر است.بررسی واژگان ترکی در مثنوی در این مقاله و در این راستا صورت گرفته است. واژگانی که در مثنوی قبلاً در زبان فارسی کاربرد نداشته و قرضی نارایج به شمار میآمده اند. از این رو سعی وافر شده است این واژگان به خوبی معرّفی، معنی و ریشهشناسی شده تا شیوه تعاملات در هر دو زبان مبدأ و مقصد تبیین گردد و از منظر فقه اللغة ادبیات تطبیقی نیز مشخص گردد که این وازگان از نظر آوایی و معنایی چه تحوّلی یافته اند. کلید واژه: مثنوی مولوی، واژهشناسی، زبان ترکی، ریشهشناسی.
مثنوی مولوی
واژهشناسی
زبان ترکی
ریشهشناسی
2016
09
22
107
125
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1730_74352f71efcd1bd8f547225aa2901389.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
بررسی متغیر زمان در گفتمان سه رئیس جمهور سابق تونس، مصر و لیبی(بن علی، مبارک و قذافی) با رویکرد سبک شناسی رایانشی- پیکره ای
رضا
میرزائی
محمد
تدو
علیرضا
شیخی
مقاله پیش رو با رویکرد سبک شناسی رایانشی- پیکره ای به بررسی بسامد انواع زمان در سه سخنرانی پایانی رؤسای جمهور پیشین عرب می پردازد و بر این فرضیه استوار است که می توان با استفاده از متغیر زمان به میزان واقع گرایی، و جنبه های اصلی صدای دستوری در این سه سخنرانی دست یافت. مبنای نظری و کاربردی این مقاله، بر گرفته از دستور نظام مندی هلیدی است. پیکره زبان آن در مجموع شامل289 فعل است که بر اساس روش نمونه گیری انتخاب شده و 8 متغیر زمان در پیکره داده ها تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که در این سه سخنرانی، به ترتیب زمان حال61.58گذشته27.33% و آینده11.07%درصد افعال را شامل می شود.
زبان عربی
زمان
صدای دستوری
پیکره ای – رایانشی
2016
09
22
127
142
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1731_623301d86119df7500392920bcf6f957.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
رابطه میان فراوانی واژگان تک کلمهای قرآن و طول آنها برحسب حرف
ولی
جهانگیری
محمدجواد
آزادی
محمدنبی
احمدی
بررسی رابطه بین فراوانی واژگان تک کلمهای قرآن با طول آنها بر حسب تعداد حروفشان نشان میدهد یک رابطه عکس بین این دو برقرار است یعنی کلمات کوتاه تر نسبت به کلمات بلندتر دارای فراوانی بیشتری هستند، این رابطه که به قانون زیف (1936) معروف است، علاوه بر اینکه در کل قرآن صدق میکند در 26 سوره نیز صادق است. نتیجه بررسی این قانون در زبانهای مختلف نشان داده است این قانون در هر زبانی در محدوهی خاصی کاربرد دارد، در تحقیق حاضر نیز مشخص شد این قانون برای کلمات کوتاهتر از 4 حرف صادق نیست. در این تحقیق ما با ارائه فرمول کلی F% = exp (a + b*L + c*L2) در صدد پیش بینی پذیری کردن این قانون در قرآن در دو سطح کل قرآن و سور آن به طور جداگانه هستیم.
قانون زیف
نمودار زیف
واژگان قرآنی
زبانشناسی آماری
توزیع فراوانی کلمات
2016
09
22
143
154
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1732_c01dce082a865073595a03231277b38c.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
بررسی استعاره در علوم رایانه ای از دیدگاه زبان شناسی شناختی
شادی
انصاریان
خسرو
غلامعلی زاده
شجاع
تفکری رضایی
در پژوهش پیشرو در چارچوب زبانشناسی شناختی و با تکیه بر نظریة استعارة مفهومی، استعارههای حوزة علوم رایانهای بررسی می-شوند. این پژوهش به روش توصیفی صورت گرفته و دادههای آن از فرهنگ جامع اصطلاحات علوم رایانهای گردآوری شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که استعارههای مفهومی «رایانه یک انسان است»، «برنامههای رایانهای انسان هستند» و «رایانه یک ساختمان است» در سامانة ذهن انسان جای گرفته و بستر مناسبی را برای درک و بهکارگیری مفاهیم این حوزه فراهم میکنند. استعارههای مفهومی نامبرده هنگام درک استعارههای زبانی این حوزه بهطور ناخودآگاه برانگیخته میشوند و نگاشت استعاری میان حوزههای مبدأ و مقصد را بهوجود میآورند. نگاشتی که بر مبنای آن مفاهیم انتزاعی و پیچیده به زبانی ساده بیان میشوند. تحلیل دادهها اهمیت استعاره در آفرینش و درک مفاهیم حوزة علوم رایانهای را تایید میکند و حاکی از این است که بدون زبان استعاری بسیاری از مفاهیم این حوزه قابل بیان نیستند.
زبانشناسی شناختی
استعارة مفهومی
علوم رایانهای
2016
09
22
155
171
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1733_35fafdba2209c3e795771bfb9e634666.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
معرفی کتاب " واژگان پایه فارسی از زبان کودکان ایرانی"
شیما
نبی فر
هدف مقاله حاضر معرفی کتاب " واژگان پایه فارسی از زبان دانش آموزان ایرانی است" که توسط دکترشهین نعمت زاده و همکاران در سال 1390 توسط انتشارات مدرسه انتشار یافته است. کتاب مذکور بر اساس طرح ملی واژگان پایه دانشآموزان ایرانی نوشته شده است. در بخش نخست ابتدا اهمیت و ضرورت گردآوری واژگان پایه کودکان فارسی بیان شده است. سپس سابقه گردآوری واژگان پایه کودکان و آزمونهای بکار رفته در این طرح معرفی شده اند. در بخش بعد ساختار کتاب که شامل چهار بخش است توصیف شده است. در پایان نیز در مورد کاربرد این کتاب بحث شده و مخاطبان مختلف آن معرفی شدهاند.
واژگان پایه
زبان فارسی
کودکان ایرانی
2016
09
22
173
179
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1734_8b3bbaf5aa33dac669966101cd45327c.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1395
6
12
زبان فارسی در گذر زمان
الهام
ایزدی
تکوین ساختهای دستوری و سیر تحول آنها از جمله مسائل مهم در حوزة زبانشناسی است. زبان فارسی، میراث سرزمین پهناور ایران است که بررسی سیر تحول زبان آن، «فارسی»، از رهگذر تاریخ کاری بس ارزشمند است. دو جلد کتاب «زبان فارسی در گذر زمان» کتابهایی ارزشمند در حوزة سیر تحول و فرآیندهای صورت گرفته بر ساختهای دستوری زبان فارسی است. چارچوب اصلی کتابهای حاضر بر پایة دستوریشدگی میباشد که با ارائة مراحل آن بیان میشود. دستوریشدگی ناظر بر چارچوبی است که به مطالعة چگونگی به وجود آمدن امکانات دستوری، کاربرد و نقش آنها در زبان میپردازد(نغزگوی-کهن،1393: 175). ویژگی اصلی کتاب حاضر چیدمان آن از مسائل سادهتر و پایهتر در این حوزه به سمت مسائل پیچیدهتر و تخصصیتر میباشد که روندی مطلوب برای خوانندگان ناآشنا میباشد.
زبان فارسی
ساخت های دستوری
تکوین
2016
09
22
181
188
https://rjhll.basu.ac.ir/article_1735_c3d6158f4a35e0d5d75afa5557ce96fb.pdf