2024-03-29T01:20:37Z
https://rjhll.basu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=155
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
نگاهی دیگر به ویژگی های صوت شناختی واکه های کوتاه و بلند در زبان فارسی
گلناز
مدرسی قوامی
در فارسی معیار، تفاوت [i,e]، [u,o] و [a,ɑ] در کیفیت واکه ها در هر یک از جفت هاست. واکه های [e,o,a] باقیماندۀ واکه های کوتاه [i,u,a] و واکه های [i,u,ɑ] بازماندۀ واکه های بلند [ī,ū,ā] در فارسی میانه هستند. تفاوت کمّی میان این واکه ها به رفتار متفاوت آن ها در نظام واجی فارسی معیار منجر شده است. بررسی صوت شناختی دیرش واکه های کوتاه و بلند نشان داده است که در فارسی امروز هنوز هم میان دیرش این دو گروه واکه تفاوت هست، ولی این تفاوت عمدتاً به هجای باز بی تکیه محدود می شود. در پژوهش حاضر، دیرش شش واکۀ سادۀ فارسی معیار در هجای تکیه بر hVd به پیروی از لهیسته و پیترسون (1961) در گفتار 14 زن و مرد فارسی زبان اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که واکه های کوتاه و بلند در هجای بستۀ تکیه بر نیز تمایز دیرشی دارند. واکه های کوتاه نه تنها از واکه های بلند کوتاه ترند، بلکه در الگوی دیرش هدف واکه ای و گذر سازه ای نیز میان آن ها تفاوت مشاهده می شود.
نظام واکهای زبان فارسی
دیرش
هدف
گذرسازهای
آواشناسی فیزیکی
2015
01
21
1
9
https://rjhll.basu.ac.ir/article_964_a21faa62817d8cdeb9cb51aecc465f6e.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
فرآیند حذف و نشانداری: محل تولید همخوانها در زبان فارسی
بتول
علینژاد
حسن
آزموده
این پژوهش به بررسی و مطالعة نشانداری مختصهای محل تولید همخوانهای زبان فارسی میپردازد. از آنجا که روابط ناهمگن در نظام آوائی تعیین کننده هستند، نظام نشانداری سلسله مراتب موجود در نظام آوایی زبان را مطالعه میکند. با بهره گیری از چهارچوب پیشنهادی رایس (2000)در تشخیص روابط نشانداری مختصهای، این بررسی از میان معیارهای مختلف تعیین نشانداری با استفاده از معیار واجی "حذف" نشان میدهد که پس از چاکنائیها، تیغهایها بینشانترین محلهای تولید همخوان در زبان فارسی هستند. بدنهایها و لبیها نیز محلهای تولید نشانداراند. بنابراین، نشانداری مطلق نیست و میتوان آن را بر پیوستار نشانداری نشان داد. همچنین نشان داده میشود که از یک طرف، بر خلاف نظر عدهای از واجشناسان، زبان طبیعی بشر دارای نظامی ثابت و از پیش تعیین شده ِ از روابط نشانداری نیست بلکه هر زبان روابط نشانداری را به طور ویژه انتخاب میکند.
نشانداری مختصهای
معیار واجی
حذف
محلتولید همخوان
2015
01
21
11
26
https://rjhll.basu.ac.ir/article_965_5b17d09fdfc5e62c32dc5eca22914062.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
مقایسۀ الگوی کشش واکه ای در دو خوانش متفاوت شعر عروضی
ندا
موسوی
در این مقاله، به مقایسۀ کشش واکهها در دو خوانش متفاوت از شعر عروضی میپردازیم. دو خوانش مورد نظر ما عبارتند از خوانش عروضی که مبتنی بر رعایت قواعد وزن شعر است و خوانش جدید که بدون اطلاع از این قوانین است. تحلیل بهصورت آکوستیکی و با استفاده از نرمافزار پرت انجام میشود. در این تحقیق دیرش واکهها در بافت های آوایی مختلف اندازهگیری شده است. نتایج نشان میدهد که در خوانش عروضی الگوی تمایز کشش واکههای کوتاه و بلند پابرجاست، اما این تمایز در خوانش جدید کمتر میشود. نتایج اندازهگیری کشش واکهها در خوانش جدید با فارسی گفتاری هم مقایسه شده است. الگوی تمایز کشش در خوانش جدید به سوی همین الگو در فارسی گفتاری تمایل دارد.
وزن عروضی
کشش واکه ای
خوانش شعر
2015
01
21
27
33
https://rjhll.basu.ac.ir/article_966_7b4c90078cef2a2454c22d1e86269ada.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
تأثیر محدودیت رعایت توالی رسایی بر فرایندهای واجی و آوایی زبان کردی (گویش کلهری)
محمد
زمانی
ابراهیم
بدخشان
محدودیت توالی رسایی (SON-SEQ) یک محدودیت نشانداری (markedness) است. این محدودیت تضمین میکند که آغازة مرکب افزایش رسایی دارد و پایانة مرکب دچار افت رسایی میشود. از جمله راهکارهای دستگاه واجی زبان کردی کلهری برای جلوگیری از نقض محدودیت توالی رسایی در خوشه های همخوانی (consonant cluster)، بهره گیری از فرایند افزایش واکه ای و فرایند قلب (metathesis) است. در فرایند افزایش در این گویش از واکة پیشین نیم باز گستردة /E/ استفاده می شود. افزودن این واکه ناقض محدودیت عدم افزایش [DEP] است، اما استدلال خواهد شد که تخلف از این محدودیت به نفع محدودیت رتبه بالای دیگر کاری توجیه پذیر است. همچنین، در این مقاله نشان داده می شود که با وجود اینکه فرایند قلب ناقض محدودیت توالی خطی [LINEARITY] است، اما از آنجا که گاه گویشور به محدودیت رعایت توالی رسایی [SON-SEQ] در گویش مورد مطالعه جایگاهی بالاتری از محدودیت رعایت توالی خطی را اختصاص می دهد، تخطی از آن به سود رعایت محدودیت با مرتبة بالاتر یک تخطی مهلک محسوب نمی شود.
توالی رسایی
نظریة بهینگی
فرایند واجی و آوایی
قلب
افزایش
آغازه
2015
01
21
35
45
https://rjhll.basu.ac.ir/article_967_f5cdabcb2ed9e915d7c4afc6f6e971c2.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
دگرگونی چندگانة برخی آواهای ایرانی باستان در زبان فارسی
یدالله
منصوری
این مقاله به برسی گونههای چندگانة برخی لغات فارسی، با نشان دادن سیر تحوّل و مسیر تحوّل آوایی آنها از زمان باستان تاکنون میپردازد. این واژهها عبارتاند از : هُجیر، خُجیر و هُژیر همة به معنی «زیبا، پسندیده»؛ خروس، خروه و خروچ هر سه به معنی «بانگکننده، خروس»؛ رزه، رژه و رجه«ریسمان، طناب»؛ گیهان، کیهان، جیهان و جهان؛ جیوه، ژیوه و زیبق به معنی «سیماب، فلز مایع درخشان و سخت»؛ نُپی، نُبی و نوی به معنی «قرآن»؛ هرزه (هرز)، خُله «هرزگی» (خُل «نادان») و یله «آزاد، رها، ول»؛ برخی از این واژهها فعل هستند: جاویدن (جویدن)، چاویدن و ژاویدن «نشخوارکردن»؛ خپسیدن، خفسیدن، خسپیدن و خسبیدن به معنی «خوابیدن»؛ ساویدن، سابیدن و ساییدن به معنیِ «مالیدن، سودن»؛ مزیدن، مژیدن و مکیدن به معنی «مکزدن»
هُجیر
گیهان
نُبی
خسبیدن
مزیدن
2015
01
21
47
55
https://rjhll.basu.ac.ir/article_968_0afe80f77c2f19b0522552ea303008a6.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
انضمام مفعول و ارتباط آن با نوع عمل در زبان فارسی
والی
رضایی
مریم
ترابی
در این تحقیق، وقوع انضمام در افعال بر حسب نوع عمل مورد بررسی قرار گرفته است تا مشخص شود که ارتباط فرایند انضمام با طبقات نمودی فعل چگونه است. بدین منظور، تعدادی از افعال متعدی متعلق به چهار طبقة ایستا، کنشی، پایا و لحظهای از متون نوشتاری و گفتاری انتخاب شده و انضمام پذیری آن ها با معیارهایی چون معیار معنایی، جانشینی، مصدرسازی، شم زبانی، مبتداسازی، قلب نحوی و افزودن قید، مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که فرایند انضمام با نوع عمل فعل در ارتباط است و بسامد وقوع آن در طبقات نمودی مختلف، متفاوت است؛ بدین معنی که افعال ایستا و پایا شرایط حضور در این فرایند را ندارند، افعال لحظه ای استعداد انضمام پذیری پایینی دارند. انضمام مفعول عمدتاً در افعال کنشی رخ میدهد، زیرا افعال کنشی تأثیر بیشتری برمفعول دارند و بر اساس اصل تصویرگونگی فاصلة زبانی آن ها کاهش مییابد. در افعال انضمامی، از آنجا که ترکیب اسم و فعل دلالت بر مفهوم واحدی دارد، براساس تصویر گونگی تمایل بر این است که از نظر ساختاری نیز به صورت واحدی بیان شوند.
انضمام
دستور نقش و ارجاع
نوع عمل
افعال کنشی
2015
01
21
55
79
https://rjhll.basu.ac.ir/article_969_95a27d2c598d7393c9d5b8a1e4ccc4b6.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
بررسی چگونگی درک زمان افعال در چهارچوب معناشناسی پیش فرض براساس نتایج به دست آمده از ردیابی چشمی
نادر
جهانگیری
سهیلا
نوربخش بیدختی
حمیدرضا
آقا محمدیان شعرباف
بر پایه نظریه معناشناسی پیش فرض (default semantics)، زمان مفهومی است ادغامی(merger)که برخاسته از ترکیب منابع معنایی همچون واژگان و ساخت دستوری، پیش فرض های شناختی (cognitive defaults)و استنتاج آگاهانه با تکیه بر عوامل بافتی (consciouspragmatic inference) می باشد. سخنگویان هنگام مواجه شدن با یک فعل خاص، یا آن را جزء پیش فرض های شناختی خود خواهند یافت و به سرعت و بدون نیاز به پردازش ذهنی سنگین معنای زمانی آن را درک خواهند نمود و یا برای درک زمان آن ناچار به استنتاج آگاهانه با تکیه بر بافت گفتمانی خواهند بود، که در این شرایط فرایند درک زمان فعل کندتر است؛ چرا که بار پردازشی طولانی تری را میطلبد. در این پژوهش سعی براین است که با انجام آزمایش ردیابی چشمی (eye tracking)به شواهدی عینی دال بر وجود چنین منابع معنایی برای درک زمان در زبان فارسی دست یابیم. در این آزمون، حرکات چشمی تعدادی از سخنگویان بر روی صورت های فعلی موجود در 19 متن زبان فارسی بررسی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که سخنگویان زبان فارسی برای درک معنای زمان در پاره گفتارها، قائل به پیش فرض های شناختی می باشند و برخی از صورت های فعلی نزد آن ها صورت های پیش فرض محسوب میشوند. اما این پیش فرض ها نسبی و درجه پذیرند. به عبارت دیگر، می توان صورت های مختلف فعلی زبان فارسی را با توجه به این که کدام یک از منابع معنایی مفروض در معناشناسی پیش فرض نقش مؤثرتری در درک زمان آن ها ایفا می نمایند، بر روی یک پیوستار قرار داد. به این ترتیب که صورت های فعلی که پیش فرض های قوی برای درک زمان محسوب می شوند و افعالی که درک زمان آن ها صرفاً با تکیه بر استنتاج آگاهانه صورت می گیرد، در دو انتهای این پیوستار و دیگر صورت های فعلی در میانه پیوستار واقع شوند.
معناشناسی پیش فرض
درک زمان
ردیابی چشمی
پیش فرض های شناختی
استنتاج آگاهانه
2015
01
21
81
99
https://rjhll.basu.ac.ir/article_970_65b3d140fea42eeeed1bb80cea49adae.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
پیوستگی و همبستگی "زن" در تحلیل پیکره-بنیاد ضربالمثلهای ایرانی:بررسی تطبیقی تحلیل گفتمان
آسیه
ایمانی
عباس
اسلامی راسخ
هدف پژوهش بررسی و مقایسۀ پیوستگی و همبستگی ضربالمثلهای مربوط به زن در دو فرهنگ امثالوحکم و کوچه است. چهارچوب نظری تحلیل، فراکارکرد متنی هلیدی- متیسن است. روش پژوهش هم دارای مؤلفههای کیفی و هم رویکرد کمّی است که برگرفته از ابزارهای انسجام و محاسبۀ میزان همبستگی بین تعداد واژهها و تعداد عوامل پیوستگی براساس سنجههای همبستگی پیرسون، خیدو و میانه است. نتایج نشان میدهد هر دو عامل پیوستگی دستوری و واژگانی در دو فرهنگ به کار گرفته میشوند اما با توزیعی متفاوت؛ در %83/18 از کوچه و %47/31 از امثالوحکم هیچ عامل پیوستگی وجود ندارد که در این موارد عامل انسجام حاصل از همبستگی است؛ سنجۀ پیرسون نشان میدهد در امثالوحکم بین تعداد واژهها و تعداد پیوستگی، همبستگی بالاتری نسبت به کوچه وجود دارد که هر دو معنادار بوده (01/0p<) و نشان میدهد گفتمان ضربالمثلها به لحاظ پیوستگی، پیوستاری میسازد که دو سوی آن بیشینگی و کمینگی است.
تحلیل گفتمان
انسجام
ضربالمثل
زن
2015
01
21
101
119
https://rjhll.basu.ac.ir/article_971_5c47d2e0d34ffaf401ea39bc8e80f1c1.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
پیکرة متنی تطبیقی فارسی-انگلیسی حوزة تخصصی فاوا
شکوفه
دشتبانی
محرم
منصوری زاده
محمد
نصیری
در زبان شناسی، پیکره انبارهای از داده های متنی است. در این مقاله، تمرکز ما بر طراحی و ساخت خودکار پیکرة دو زبانه فارسی-انگلیسی است. ما نرم افزاری برای ساخت پیکره طراحی کرده ایم که هزینه و زمان ساخت پیکره را کاهش می دهد؛ به علاوه نرمافزار ارائه شده قابلیت مدیریت پیکره را نیز برای کاربران فراهم می کند. در این مقاله، روشی برای ترازبندی جمله های پیکره فارسی تخصصی حوزة فاوا و جملات انگلیسی پیکرة تخصصی حوزة فاوا ارائه شده است. هدف ما طراحی یک سیستم ترازبندی برای استخراج جمله های متناظر دو زبان است. در این روش، ما با استفاده از یک لغت نامة دو زبانی که خود مؤلفان ایجاد کرده ایم و با استفاده از تکنیک پیشنهاد شده، امتیاز شباهت دو جمله را محاسبه می کنیم. آزمایشات نشان می دهد که این تکنیک علاوه بر اینکه از نظر دقت بسیار قوی است، تعداد جمله های کاندید را نیز کاهش می دهد.
زبان شناسی رایانشی
مدیریت پیکره
ترازبندی جمله
پیکرة تطبیقی
بلندترین زیر دنبالة مشترک (LCS)
2015
01
21
121
141
https://rjhll.basu.ac.ir/article_972_44c511a57fb882ae174ed4689dd841d8.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
وام واژه های فارسی دیوان ابن هانی؛ شاعر شیعه اندلس
علی
صیادانی
تعامل و برخورد زبانها باهمدیگر پدیده ای است که قدمت آن به آغاز و پیدایش نخستین تمدن های انسانی می رسد. این تعامل و برخورد زبانی به خوبی از روابط و رفتار انسانی هر دوطرف خبر می دهد و نقش مرزها و فاصله های جغرافیایی را در ارتباط و تمدن انسانی کنار میزند و از بین می برد. یکی از بارزترین مصادیق این تعامل زبانی، وجود واژه های دخیل یک زبان بیگانه در زبان مادر است. با بررسی و استخراج این واژه ها به خوبی میتوان به ارتباط و پیوند ناگسستنی انسان های آن دوره پی برد. این تعامل در دیوان ابن هانی به شکل واژه های فارسی نمود دارد و شکل و نوع کاربرد این واژه ها مُبیّن این امر است که شاعر عمدتاً این واژه های فارسی را به مانند مضامین شعری اش از شعرای عصر عباسی و عصر جاهلی أخذ کرده است و نشانگر نوعی تقلید در به کارگیری این واژگان است. از طرف دیگر، درصد بیشتر این واژه های دخیل به واژه های مربوط به طبیعت مانند گل ها و واژه های مربوط به بُعد نظامی است. عمده واژه های فارسی دیوان ابن هانی عبارتند از: سِربال، سَنابِک، الجُمان، مِسک، مَیادِین، جهنَّم، عَسکر، قباذ، بهرام گور، کِسرَی، آل ساسان، گل نرجس و یاسمین، جُلَّنار، البَنَفسَج، سُرادِق، الإبریز، النَّسِیج الخُسرُوانِی، سَوذَنِیق، تاج، صَولجان، آنُک. در این پژوهش، سعی نگارنده درآن بوده که به بررسی واژه های فارسیِ دخیل در دیوان ابن هانی الاندلسیّ بپردازد. از این رو با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به ریشــه یابی این واژه ها پرداخته و بارمعنایی ای که در شـعر ابن هانی القا می کنند، تبیین شده است.
ابنهانی
واژههای فارسی
اندلس
دخیل
مُعرَّب
2015
01
21
143
157
https://rjhll.basu.ac.ir/article_973_41fcb7d848219f116e2c2d63a569f22e.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
معرفی و نقد کتاب زبان گورانی گوراجوب، روستایی در غرب ایران، همراه با متون، دستور، و واژگان
مسعود
محمدی راد
2015
01
21
159
165
https://rjhll.basu.ac.ir/article_974_c0aebaeeda77165febb62aea631bcf8c.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
نقد و معرفی کتاب راهنمای دستور ساختمند آکسفورد (2013)، به کوشش توماس هافمن و گریم تروزدال. آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
شادی
داوری
2015
01
21
167
174
https://rjhll.basu.ac.ir/article_975_609006e62f32877e8e9c0ace2043ffea.pdf
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
2252-0740
2252-0740
1393
4
8
معرفی، و نقد و بررسیِ فرهنگ لغات مخفف
محمد
کریمی طرقبه
2015
01
21
175
186
https://rjhll.basu.ac.ir/article_976_e3d3d360a04693e4528607e63b3fe41a.pdf