%0 Journal Article %T واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال «پز» با مفهوم عامل‌محور ازمنظر صرف ساختی %J پژوهش های زبان شناسی تطبیقی %I دانشگاه بوعلی سینا %Z 2252-0740 %A عظیم دخت, ذلیخا %A رفیعی, عادل %D 2019 %\ 05/22/2019 %V 9 %N 17 %P 19-45 %! واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال «پز» با مفهوم عامل‌محور ازمنظر صرف ساختی %K صرف ساختی %K تنوع معنایی %K ساخت‌های خواهر %K کلمه مرکب %K طرح‌واره ساختی %K ستاک حال %R 10.22084/rjhll.2018.15816.1808 %X پژوهش حاضـر در چارچوب صرف ساختی به بررسی تنوعات معنـایی واژه‌های مرکب مختـوم به ستاک حال «پـز» دارای مفهوم عاملی در زبان فارسی پرداخته است. پرسش‌های اصلی پژوهش حاضر چگونگی شکل‌گیری این تنوعات و رابطۀ بین طرح‌واره ناظر بر آنها است. به ‌این‌ منظور، 168 واژه‌ مدنظر از پیکره‌های درزمانی و همزمانی زبان فارسی گردآوری شدند. این واژه‌ها در مقوله‌های معنایی ویژگی شخص عامل، اسم شخص عامل، اسم عامل غیرشخص/ ابزار و اسم شغل جای می‌گیرند و به دو مقولۀ عمدۀ واژگانی صفت و اسم تعلق دارند. بررسی درزمانی واژه‌های استخراج‌شده نشان داد گویشوران زبان فارسی از قرن پنجم هجری قمری طرح‌واره اسم شغل را از ساخت [x-پز] برای اشاره به مفاهیم شغلی منشعب کرده‌اند. سپس در ربع دوم قرن شمسی حاضر تحت‌تأثیر بسط استعاری در سطح الگو و براساس فرایند تقریب، طرح‌واره‌ای جدید و مستقل برای ابزارواژه‌ها ساخته‌اند. علاوه‌بر این مشخص شد که در توجیه نحوه شکل‌گیری زیرطرحواره ابزار، فرضیۀ سنتی بسط مفهوم عامل به ابزار در زبان فارسی پاسخ‌گو نیست. همچنین، استدلال شد دو ساخت اسم عامل و صفت عامل واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال «پز» ساخت‌های خواهر محسوب می‌شوند به‌طوری‌که حتی با بررسی‌های درزمانی نمی‌توان تقدم و تأخری میان شکل‌گیری آنها تعیین کرد و همواره میان آنها رابطه جانشینی برقرار است. %U https://rjhll.basu.ac.ir/article_2738_506170ff23536d1cd2e71f835bb2c00d.pdf