نقش وجه فعل در وجهیت در نامۀ53 نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

زبان مؤثرترین وسیله‌ای است که جهان اندیشه را با جهان بیرون مرتبط می‌کند. این اندیشه و ایدئولوژی خود را بر روابط نحوی کلمات تحمیل می‌کند و نوع خاصی از دستورزبان را برمی‌گزیند. از جمله مواردی که در روابط نحوی برای بررسی دیدگاه نویسنده اهمیت دارد، «وجهیت» است. «وجه فعل» مهمترین عنصر وجهی است که به قطعی بودن، غیر قطعی بودن، امری بودن و شک و تردید در رخداد فعل اشاره می‌کند. این پژوهش قصد دارد با بررسی وجه فعل و رابطۀ آن با وجهیت در نامۀ پنجاه و سوم نهج البلاغه دیدگاه امام علی (ع) را نسبت به سخنان ایشان مورد کاوش قرار دهد . بنابراین نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته شده و این نتیجه حاصل می‌شود که بسامد بالای وجه اخباری، بر وجهیت معرفتی و قاطعیت، و پس از آن وجود وجه امری و تأکیدی بر وجهیت تکلیفی اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  آقاگل زاده، فردوس (1391)، بررسی وجه فعل در زبان فارسی بر پایۀنظریۀ فضاهای ذهنی، ویژه نامۀ زبان و گویش، شمارۀ بیستم، تابستان 1391، صص154-135.
-  انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1375)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات فاطمی.
-  باطنی، محمدرضا (1364)، توصیف ساختمان دستوری فعل، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-  حجتی زاده، راضیه و همکاران (1392)، تأملی بر مبحث وجهیت‌های زبانی، فصلنامۀ جستارهای زبانی دورۀ، شمارۀ2 (پیاپی14)، تیر و مرداد 1392، صص54-27.
-  خانلری، پرویز (1366)، تاریخ زبان فارسی، جلد دوم، تهران: نشر نو.
-  درپر، مریم (1392)، قطعیت بالای متن و قاطعیت نویسنده در سبک نامه نگاری غزالی، جستارهای ادبی مجلۀ علمی- پژوهشی، شمارۀ 181، تابستان1392، صص 92- 73.
-  رحیمیان، جلال (1387)، وجه فعل در فارسی امروز، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز دورۀ چهاردهم، شمارۀ 2، بهار 1387(پیاپی 28).
-  الریحانی، محمد عبدالرحمن (1998)، اتّجاهات التحلیل الزمنی فی الدراسات اللغویة، القاهرة: دار قباء للنشر و التوزیع.
-  شفایی، احمد (1363)، مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران: نوین.
-  طالقانی، آزیتا (1393)، وجه، نمود، نفی در زبان فارسی، مترجمان: مهین ناز میر دهقان، آذر دخت جلیلیان، زهرا فرخ نژاد، تهران: نشر نویسه.
-  طالقانی، سید کمال (1349)، اصول دستور زبان فارسی، اصفهان: انتشارات مشعل.
-  عموزاده، محمد (1391)، بررسی مفاهیم وجهی زمان دستوری در زبان فارسی، پژوهش‌های زبانی، دورۀ3، شمارۀ1، بهار و تابستان1391، صص76-53.
-  الفاسی الفهری، عبدالقاهر (1990)، البناء الموازی،  نظریة فی بناء الکلمة و بناء الجملة. دار توبقال للنشر.
-  فتوحی، محمود (1392)، سبک شناسی، نظریه‌ها رویکردها و روش‌ها، چاپ دوم، تهران: سخن.
-  فرشیدورد، خسرو (1388)، دستور مفصل امروز، تهران: سخن.
-  فروزنده، مسعود، بنی‌طالب، امین (1393)، بازتاب دیدگاه شاعر در نحو منظومۀ ویس و رامین، متن شناسی ادب فارسی، دانشگاه اصفهان، شمارۀ2 (پیاپی22)، 1393، ص 1-22.
-  لاینز، جان (1391)، درآمدی بر معناشناسی زبان، کورش صفوی (مترجم)، تهران: نشر علمی.
-  ناتل خانلری، پرویز (1372)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس.
-  نغز گوی کهن، مهرداد؛ نقشبندی، زانیار (1394)، بررسی افعال وجهی در هورامی، مجلۀ زبانشناسی، آمادۀ انتشار، انتشار آنلاین 24/2/94.
-  وحیدیان کامکار، تقی (1366)، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات نوین.
-  همایونفر، مژگان (1392)، بررسی روند دستوری شدگی فعل‌های وجهی زبان فارسی بر اساس پارامترهای لمان، ویژه نامۀ فرهنگستان، شمارۀ 9، صفحۀ 50-73.
-  Bybee, J. R. Perkins, and w. pagiluca. (1994), The Evolution of Grammar: Tense, Aspect and Modality in the languages of the world. London: University of Chicago Press.
-  Huddleston, R. D. (1993), Tense, Aspect and mood. Unpublished
-  Lyons, J. (1977), Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
-  Lyons, J. (1995), Linguistic Semantics. Cambridge: Cambridg University press.
-  Palmer, F.R. (2001), mood and modality. Cambridg: Cambridge university press.
-  Portner, paul. (2008), Modality. Georgetown University.